Наследството е многу повеќе од боја на очи или облик на усните. Некои болести и здравствени состојби можат да се пренесат од мајка на дете преку гените, особено преку митохондријална ДНК и гени поврзани со X хромозомот. Познавањето на овие наследни предиспозиции може да биде клучно за рана превенција и заштита на здравјето.
Митохондријални заболувања – наследство што доаѓа само од мајката
Митохондриите се „фабрики за енергија“ на секоја клетка и се наследуваат исклучиво од мајката. Доколку има оштетување на митохондријалната ДНК, тоа може да доведе до различни здравствени проблеми, вклучувајќи:
Мускулна слабост и срцеви нарушувања,
Невролошки нарушувања (на пр. Леј синдром),
Проблеми со видот (на пр. Леберова оптичка невропатија).
Ментално здравје: Генетските предиспозиции доаѓаат од мајчината линија
Научните студии покажуваат дека постои врска помеѓу гените што ги наследуваме од нашата мајка и предиспозицијата кон:
Депресија,
Анксиозни нарушувања,
Алцхајмерова болест (особено кај луѓе кои го наследуваат генот APOE ε4 од нивната мајка).
Автоимуни заболувања
Жените имаат поголема веројатност да развијат автоимуни заболувања, а предиспозициите често се пренесуваат од мајчината страна. Тие вклучуваат:
Лупус,
Хашимото тироидитис (тироидна жлезда),
Ревматоиден артритис.
Х-поврзани болести: Кога мајката носи ген, а нејзиниот син ја развива болеста
Мајките можат да бидат носители на мутации на Х-хромозомот што се пренесуваат на нивните синови. Некои од попознатите Х-поврзани болести се:
Хемофилија (нарушување на згрутчувањето на крвта),
Мускулна дистрофија на Душен (тешко прогресивно оштетување на мускулите).
Наследни очни заболувања
Доколку мајката има историја на одредени очни заболувања, како што се глауком или макуларна дегенерација, постои поголема шанса детето да ја наследи оваа предиспозиција.
Зошто е важно да се знае?
Наследните болести не значат дека дефинитивно ќе ја добиете болеста, но познавањето на вашата семејна историја може да ви помогне:
Рано да ги препознаете симптомите,
Одете на превентивни прегледи,
Водете поздрав начин на живот и донесувајте попаметни здравствени одлуки.
Совет: Доколку во семејството има повеќе случаи на истата болест (на пр. дијабетес, рак на дојка, ментални нарушувања), консултирајте се со генетичар или со вашиот матичен лекар.