Крцкањето на коленото штом ќе станете или повремениот момент на расеаност може да ве натера да одмавнете со главата и да помислите – колку брзо лета времето. Веројатно знаете колку свеќи сте изгаснале на вашата торта, но концептот на биолошка возраст е понова перспектива што дефинира дали ваш ата физиологија е адекватна.
И можеби најинтересно, биолошката возраст може да биде под влијание на начинот на живот и околината. На пример, студија од ноември 2023 година открила дека нашите особини на личноста и погледот кон животот играат клучна улога во процесот на биолошко стареење.
Студијата откри дека негативните карактеристики, како што е невротизмот, можат да го зголемат ризикот од деменција, додека позитивните карактеристики, како што е општото задоволство од животот, можат да заштитат од когнитивен пад.
Процесот на стареење влијае на големината на мозокот, протокот на крв и когнитивната функција. Самуел Матис, вонреден професор на одделот за семејна медицина на Медицинскиот огранок на Универзитетот во Тексас, објаснува дека за разлика од другите органи, мозокот не ги регенерира невроните. Ова го прави секој неврон исклучително вреден, а секое оштетување или намален проток на крв може да доведе до нивна загуба.
Ова може да се манифестира како намалување на големината на мозокот и благ когнитивен пад. Фактори како што се траума, несоодветен проток на крв, нездрав начин на живот како што се пушење, лоша исхрана и прекумерна употреба на алкохол или дрога можат да го влошат ова опаѓање. Покрај тоа, недостатокот на ментална стимулација и хроничниот стрес, исто така, придонесуваат за здравјето на мозокот.
Сепак, д-р Матис вели дека можеме да го подобриме процесот на стареење на мозокот. Некои навики можат да ги неутрализираат штетните ризици од стареење на мозокот. Неговите препораки, според списанието Healthy, вклучуваат квалитетен сон, сложувалки и читање, подобрена исхрана и избегнување штетни супстанции како што се тутун и прекумерен алкохол.
Наташа Буџан, членка на Американската академија на семејни лекари со седиште во Феникс, вели дека како што старееме, нашите очи минуваат низ многу промени што влијаат на нашиот вид, вклучувајќи катаракта, макуларна дегенерација и глауком. За борба против овие промени, таа нагласува превентивни мерки, како што се „носење очила за сонце за заштита од УВ зраци и избегнување пушење“. Покрај тоа, исхраната богата со зеленчук – особено темни, лиснати зеленчуци – може да ви помогне да ги одржите вашите очи здрави.
Според „Џонс Хопкинс Медисин“, презбиакузис – состојба позната како губење на слухот поврзано со возраста – е чест проблем што ги погодува еден од тројца возрасни лица над 65 години. Честопати, губењето на слухот е постепено, што го отежнува забележувањето на почетокот.
Исто така, на списокот на промени што доаѓаат со возраста се срцевите заболувања.
„Староста на срцето е начин да се разбере вашиот ризик од срцев или мозочен удар“, вели д-р Франциско Лопез-Хименез, кардиолог во клиниката Мајо, забележувајќи дека фактори како што се возраста, крвниот притисок, нивото на холестерол, исхраната, вежбањето и навиките за пушење можат да го променат текот на вашиот живот. Сепак, д-р Лопез-Хименез истакнува:
„Ако сте како повеќето Американци, возраста на вашето срце е постара од вашата вистинска возраст“.
Стареењето влијае и на гастроинтестиналниот тракт, особено на подвижноста – движењето на хранопроводот, цревата и дебелото црево.
„Како што старееме, губиме дел од ресичките во гастроинтестиналниот тракт кои помагаат при варењето и апсорпцијата, како и слабеењето на цревните ѕидови“, забележува д-р Лопез-Хименез, објаснувајќи дека најдобрите начини да се помогне во подобрувањето на нашиот гастроинтестинален тракт се квалитетна исхрана и вежбање.
А потоа тука се и коските, а д-р Хоакин Санчез-Сотело, ортопедски хирург во клиниката Мајо, објаснува дека иако губењето на ‘рскавицата е вообичаено со стареењето, тоа не мора да доведе до замена на зглобовите.
„Губењето на зглобната ‘рскавица е суштината на она што се нарекува остеоартритис“, вели тој.
За среќа, д-р Санчез-Сотело нуди проактивни мерки за зачувување на вашите зглобови.
„Треба да вежбате во разумни граници“, советува тој, нагласувајќи ја важноста на одржувањето силни мускули околу вашите зглобови за да се намали оптоварувањето врз нив. Тој, исто така, ја нагласува важноста на нормалната, здрава тежина, бидејќи дебелината може да предизвика оптоварување на зглобовите. Оспорувајќи го старото верување дека болката во зглобовите е неизбежен аспект на стареењето, тој истакнува:
„Во минатото, постарите луѓе едноставно ја прифаќале болката во зглобовите. Сега луѓето живеат подолго и сакаат да останат активни додека стареат. Не е секој предодреден за замена на зглобовите. Има некои луѓе во своите осумдесетти и деведесетти години кои имаат одлични зглобови.“
И она каде што текот на времето е највидлив е кожата – процесот на стареење видливо влијае на кожата, најголемиот орган што ја губи еластичноста, предизвикувајќи опуштање или појава на брчки. Клучот за спречување на стареењето на кожата е да ја заштитите вашата кожа од сонцето со носење крема за сончање или каква било заштита од сонце, како што се шапка или долги ракави.
И кога ќе се земат предвид сите фактори, враќањето на часовникот назад и намалувањето на вашата биолошка возраст бара доследност и постепени промени кон подобри навики. Прифаќањето на една позитивна промена во животниот стил може да ги замени постарите, помалку здрави навики со нови, корисни. Фокусот треба да биде на негувањето, но исто така и на јадење здрава храна, редовна физичка активност, давање приоритет на квалитетен сон и негување здрави односи со другите.