Нарушувањата во исхраната се главен здравствен проблем во последниве години. Меѓу помалку познатите, се издвојува прегорексијата, термин кој се користи за опишување на нарушувања во исхраната за време на бременоста. Иако не е официјална дијагноза, прегорексијата е многу присутна кај многу трудници, а се воочува во неправилна исхрана за време на бременоста, строги диети и рестрикции во исхраната, како и екстремно вежбање.
Сите овие однесувања можат сериозно да го загрозат здравјето на мајката и бебето, особено ако навреме не се побара помош.
Што е прегорексија?
Прегорексија е поим често присутен во медиумите во последните години, но и во реалноста. Статистичките податоци покажуваат зголемување на сите нарушувања во исхраната (анорексија, булимија и компулсивно прејадување), но и оние неспецифични форми на нарушувања во исхраната кои сѐ повеќе се зголемуваат (манорексија, орторексија, бигорексија, прегорексија итн.). Прегорексија е нарушување во исхраната кое се однесува на бремени жени кои за време на бременоста имаат прекумерна потреба да ја контролираат својата телесна тежина преку екстремно вежбање и рестриктивен внес на храна.
Постои и абнормална потреба за брзо слабеење по породувањето, што покрај бројните психолошки промени кои настануваат (хормонални промени, адаптација на новата улога, грижа за детето) го отежнува приспособувањето на мајчинството и го зголемува ризикот од развој на посериозни психолошки проблеми (на пр. постпартална депресија).
Со оглед на тоа дека телото поминува низ бројни промени во текот на деветте месеци од бременоста, потребно му е барем исто толку време да стабилизира многу работи на здрав и природен начин, вклучувајќи ја и тежината.
Како да препознаете прегорексија?
Поради бројните физички и психолошки промени низ кои жената поминува во текот на бременоста, прегорексијата често останува во втор план. Многу жени свесно ги кријат своите симптоми поради преголемата потреба да ја контролираат својата тежина, а некои од предупредувачките знаци кои дефинитивно треба да се земат предвид се:
рестриктивно внесување на храна – прибегнување кон строги диети, одбивање одредена храна итн.
неквалитетна исхрана и нередовни оброци – прескокнување оброци, премали порции со оглед на состојбата, избегнување оброци во друштво
прекумерна фокусираност на себе и на сопствениот изглед, опсесивно броење калории и постојана проверка на телесната тежина
прекумерно и екстремно вежбање во текот на сите месеци од бременоста и покрај предупредувањата на лекарот
намерно предизвикано повраќање и употреба на лаксативи
чувство на срам, вина и вознемиреност заради зголемувањето на телесната тежина и страв од губење контрола врз сопствената телесна тежина
избегнување одење на лекарски прегледи
неможност да се прифати новата улога и промените што се случуваат (во психолошки и физички контекст).
За жал, лекарите проценуваат дека се повеќе жени страдаат од ова пореметување, а оние кои пред бременоста биле преокупирани со својата телесна тежина и изглед или пак претходно имале некои нарушувања во исхраната, почесто се разболуваат. Кај повеќето жени, прегорексијата останува непрепознаена бидејќи симптомите често се припишуваат на вообичаените симптоми на бременоста (на пр. утринска мачнина, често повраќање, одбивање на одредена храна итн.).
Како да се лекува прегорексија?
Нарушувањата во исхраната можат да предизвикаат сериозни здравствени последици. За време на бременоста се особено присутни здравствените ризици поврзани со неправилната исхрана што може да ја комплицира бременоста и да ги загрози мајката и детето (на пр. губење на коскената маса на трудницата, бројни проблеми во развојот на детето, помала родилна тежина на детето поради недостаток на хранливи материи, вртоглавица и исцрпеност на трудницата, интраутерино крварење, зголемен ризик од губење на плодот, неможност за доење итн.).
Во раните месеци од бременоста, утринската мачнина е присутна кај повеќето трудници, па понекогаш е тешко да се препознаат симптомите на прегорексија, особено ако самата трудница не е свесна за нив. Нарушувањата во исхраната се комбинација од бројни фактори кои придонесуваат за развој на такви нарушувања, особено претходна историја на нарушувања во исхраната, стресни настани без соодветна поддршка од околината и нерешени психолошки тешкотии поврзани со депресивни и анксиозни состојби.
Секако дека е потребно да се истакне изразениот социјален притисок, особено во виртуелниот свет, кој го наметнува идеалот за виткост. Да се биде преплавен со фотографии од нереални тела на трудници многу влијае на оние на кои им недостига поддршка при бројни промени и одговори на многу прашања.
Зголемувањето на килограмите за време на бременоста е нормално и се смета дека жените во просек се здебелуваат помеѓу 9-17 кг во текот на бременоста, што зависи од нивната конституција на телото.
Лекарите не сугерираат диета за време на бременоста, туку здрава исхрана и умерено вежбање (ако бременоста е нормална) и социоемоционална поддршка. Ако ова е присутно и по породувањето, телото постепено ќе се врати во првобитната состојба и ќе ослабне во текот на неколку месеци, што е сосема нормално и здраво. Забрзувањето на овој природен процес може да создаде бројни здравствени компликации.
Лекувањето на прегорексија се спроведува под стручен надзор на лекар. Поверојатно е дека симптомите ќе ги препознаат членовите на блиското семејство на трудницата, поради што се советува навреме да се реагира и да се побара помош. Заедно со амбулантна терапија и нутриционистичко советување, како и семејна и индивидуална психотерапија, можно е да ѝ се помогне на трудницата, да се подготви за сѐ што следува и да ѝ се обезбеди соодветна стручна поддршка на неа и на нејзиното семејство. Лекувањето е важно и за трудницата и за бебето и треба да се продолжи по породувањето (ако е можно и во текот на неколку години со следење на потенцијалните симптоми).