Љубопитноста на децата е национален ресурс. Возрасните тоа го уништуваат, смета славниот Карл Сејган, кај нас познат како Саган (американски астроном, астрофизичар, автор и голем популаризатор на астрономијата и на другите природни науки), кој забележува дека децата често го губат чувството за љубопитност и љубопитноста помеѓу првото и последното одделение.
Во својата книга The Demon Haunted World („Светот опседнат со демони“), Сејган го префрла најголемиот дел од вината за овој несреќен тренд на рамнодушните возрасни, кои премногу често ги кудат децата поради нивната безгранична љубопитност.
Прославениот комуникатор Карл Саган има начин на зборување и пишување што буди љубопитност кај слушателите и читателите и негување на човечката желба за истражување. Делумно поради оваа причина, научникот од Универзитетот Корнел и наратор на безвременскиот документарец „Космос: Лично патување“, често бил канет во училиштата како гостин да ги подучува децата од сите возрасти.
Во својата книга, Сејган раскажал како редовно бил импресиониран од децата од градинка и прво одделение.
„Многу од овие деца се родени научници, иако се тешки кога станува збор за љубопитноста и отворени за скептицизам. Тие се љубопитни, интелектуално силни. Од нив произлегуваат провокативни и проницливи прашања“, објаснувал тој.
Но, во исто време, Сејган забележува вознемирувачка трансформација што постојано се случува во моментот кога децата растат и стануваат матуранти.
„Тие ги паметат „фактите“. Сепак, во најголем дел, радоста од откривањето, животот зад тие факти, исчезна од нив. Тие изгубија голем дел од својата љубопитност и стекнаа многу малку скептицизам. Тие се загрижени за поставување „глупави“ прашања; тие се подготвени да прифатат несоодветни одговори…“, продолжува авторот.
Сејган шпекулираше зошто ова секогаш се случува.
„Претпоставувам дека делумно е притисок од врсниците да не се истакнуваме; делумно тоа што општеството учи на краткорочно задоволство; делумно впечатокот дека науката или математиката нема да ви купат спортски автомобил; делумно тоа што толку малку се очекува од учениците…“, додава Сејган.
Дали се виновни возрасните?
Но, според експертот, сите овие безброј фактори бледнеат во споредба со една поопасна причина – рамнодушноста на возрасните кога се соочуваат со љубопитноста или „чудењето“ на едно мало дете.
„Премногу наставници и родители реагираат со иритација или потсмев, или брзо преминуваат на нешто друго… Децата наскоро сфаќаат дека на некој начин ваквите прашања ги мачат возрасните. Уште неколку вакви искуства и уште едно дете е изгубено за науката“, истакнал Сејган.
Што би бил подобар начин да се справите со честите изливи на љубопитност кај детето?
Очигледниот одговор, вели Сејган, е едноставно да се обидеме да одговориме на нивните прашања.
„Дури и незавршен обид претставува сигурност и охрабрување“, истакнува тој. Ако навистина немате идеја од каде да почнете кога вашето дете ве поттикнува да се справите со прашањето зошто тревата е зелена или како е формирана Земјата, можете да го побарате тоа на вашиот телефон и да се обидете да ги објасните фактите најдобро што можете. Уште подобро, можете да ја посетите вашата локална библиотека или, доколку е можно, да спроведете експеримент што ќе одговори на нивното прашање.
И ако нивното прашање сè уште нема задоволителен одговор, Сејган предлага решение и за ова сценарио.
„Можеби ти ќе бидеш првиот што ќе дознае, кога ќе пораснеш“, предлага тој како да му одговорите на детето.
Како што минуваат генерациите, други се издигнуваат за да го заземат нивното место, носејќи нови прашања, свежи идеи, жива енергија и честопати страстна желба да го променат светот на подобро. Во овој модел, можеби нема ништо поскапоцено од адолесцент исполнет со љубопитност. Потврдувањето на фундаменталниот нагон за истражување кај децата е ѓубриво за нивниот мозок.
„Бистрите, љубопитни деца се национален и глобален ресурс. За нив треба да се грижиме, да ги негуваме и охрабруваме“, вели Сејган.