Милениумките доживуваат алармантно оживување на ракот на грлото на матката по децении опаѓање, покажала студијата од 2022 година објавена во списанието JAMA. Истражувањата покажуваат просечен годишен пораст од 2,5% на случаите на рак на грлото на матката кај жените на возраст од 30-34 години од 2012 година, тренд кој експертите го сметаат за драматичен и неочекуван.
За разлика од ова зголемување, студијата забележува пад или стабилност на стапките на рак на грлото на матката кај другите возрасни групи. Стапката падна кај најмладата возрасна група (под 24 години), како и кај најстарата возрасна група (55 и постари), додека таа остана релативно стабилна кај жените на возраст од 35-54 години. Водечкиот истражувач, Ашиш Дешмух, ја нагласува загриженоста за јавното здравје поради овој неодамнешен пораст.
Недостаток на скрининг и зголемување на доцниот стадиум на рак
Веројатниот виновник за овој скок, според авторите на студијата, е недостатокот на скрининг, особено кај помладите жени под 29 години. Иако подобрената детекција може да биде причина за порастот на случаите, пропуштените прегледи се сметаат за примарно објаснување.
Поврзана студија во JAMA Network Open го поддржува ова тврдење, известувајќи за зголемување на процентот на жени во САД кои доцнеле на скрининг за рак на грлото на матката од 14% во 2005 година на 23% во 2019 година. Поточно, жените на возраст од 21-29 години имале поголема веројатност дека ќе доцнат во споредба со оние на возраст од 30-65 години.
И покрај ефикасноста на ПАП тестовите за спречување на рак на грлото на матката, студијата сугерира дека недостатокот на знаење и препораки од здравствените работници се главните препреки за скрининг.
Заедно со падот на скринингот, уште еден алармантен тренд кај милениумките е порастот на доцниот стадиум на рак на грлото на матката, кој се припишува на неадекватен скрининг на порана возраст. Трајната инфекција со високоризичниот хуман папиломавирус (ХПВ), одговорен за околу 99,7% од ракот на грлото на матката, игра значајна улога во напредувањето на здравите клетки на грлото на матката во преканцерозни и канцерогени состојби.
Пап тест и вакцина против ХПВ
Додека ракот на грлото на матката речиси целосно може да се спречи со ПАП тест, достапни се ефективни ХПВ вакцини. Истражувањата сугерираат дека вакцинацијата против ХПВ значително ја намалува инциденцата на рак на грлото на матката, особено кога се администрира на помлада возраст. Сепак, студијата ја нагласува потребата за навремен скрининг и дополнителна грижа, бидејќи вакцините не се целосна заштита.
ЦДЦ (CDC) на САД ја препорачува ХПВ вакцината за девојчиња и момчиња на возраст од 11 или 12 години, нагласувајќи ги превентивните придобивки пред можна изложеност на вирусот. И покрај ефикасноста на вакцината против ХПВ, редовните прегледи на грлото на матката, вклучително и ПАП тестовите и ХПВ тестовите, сè уште се клучни за рано откривање.
ЦДЦ препорачува жените на возраст од 21-29 да подлежат на скрининг за рак на грлото на матката со ПАП тест на секои три години, доколку резултатите се нормални. Жените на возраст меѓу 30 и 65 години имаат достапни три опции за скрининг – ПАП тест само на секои три години, ХПВ тест само на секои пет години или ПАП и ХПВ тест заедно (т.н. ко-тестирање) на секои пет години.
Се проценува дека само за 2023 година ќе бидат дијагностицирани повеќе од 14.000 нови случаи на инвазивен карцином на грлото на матката, поради што постојано се нагласуваат проактивни мерки.