Ракот на тестисите е најчестата форма на рак што ги зафаќа мажите на возраст меѓу 15 и 35 години. Иако самата дијагноза може да звучи застрашувачки, важно е да се знае дека оваа форма на рак е една од најизлечивите, особено кога се открива на време.
Како и каде се јавува ракот на тестисите?
Тестисите се две мали жлезди во облик на орев лоцирани во скротумот, кожна кеса под пенисот. Нивната главна улога е да произведуваат сперматозоиди и машкиот полов хормон тестостерон. Ракот на тестисите се јавува кога малигните клетки се развиваат во ткивото на едниот, или поретко, во двата тестиси и почнуваат да растат и да се шират неконтролирано.
Иако се смета за сериозна болест, како и секој рак, фактот дека е успешно излекуван во голем број случаи го прави еден од оние видови на рак каде навремената реакција игра клучна улога. Едукацијата, свеста за симптомите и редовните самопрегледи се најважните чекори во превенцијата.
Видови и инциденца: Сперматозоиди и рак на тестисите
Во околу 90 проценти од случаите, ракот на тестисите потекнува од герминативните клетки, оние кои подоцна се развиваат во сперматозоиди. Постојат два главни типа:
Семином – напредува побавно и најчесто се јавува кај мажи на возраст меѓу четириесет и педесет години
Несемином – поагресивна форма, обично ги зафаќа помладите мажи во доцните тинејџерски години, дваесеттите и раните триесетти години.
Понекогаш туморот може да ги содржи двата типа клетки. Иако е релативно редок рак (кој се јавува кај еден од 250 мажи), тој е најчестата малигна болест кај помладите мажи.
Симптоми и можни причини
Најчестиот знак на рак на тестисите е безболна грутка во еден од тестисите. Може да се појават и други симптоми, како што се:
чувство на тежина во скротумот
оток или насобирање на течност
тапа болка во препоните или долниот дел на стомакот
болка или непријатност во тестисот
намалување на големината на тестисот (атрофија).
Важно е да се напомене дека овие симптоми не значат секогаш дека станува збор за рак, но не треба да се игнорираат. Раната дијагноза значително ги зголемува шансите за целосно излекување.
Причините за рак на тестисите не се целосно разбрани. Познато е дека болеста е предизвикана од абнормален раст на герминативните клетки, а факторите на ризик вклучуваат: возраст помеѓу 15 и 35 години, неспуштен тестис (крипторхизам), семејна историја на болеста, неплодност, генетски нарушувања како што е Клинефелтеров синдром.
Ракот на тестисите се јавува почесто кај белите мажи.
Како се дијагностицира?
Дијагнозата обично започнува едноставно: со самопреглед или рутински преглед од страна на лекар. Кога се сомнева на тумор, се вршат дијагностички процедури како што се физички преглед и дискусија за симптомите, ултразвук на тестисите, лабораториски тестови за туморски маркери (AFP, бета-HCG, LDH), а во некои случаи, компјутерска томографија, рендген или магнетна резонанца за да се утврди ширењето на болеста.
Конечна дијагноза се поставува по ингвинална орхиектомија (хируршко отстранување на тестисот и земање примерок за анализа). Врз основа на резултатите, се одредува стадиумот на болеста:
Стадиум 0: промени ограничени на тестисот
Стадиум I: рак присутен само во тестисот
Стадиум II: ширење на лимфните јазли во абдоменот
Стадиум III: ширење на подалечни лимфни јазли или органи.
Терапијата зависи од видот на туморот, стадиумот и општото здравје на пациентот.
Лекување и прогноза
Веста е охрабрувачка: ракот на тестисите има една од највисоките стапки на излекување меѓу сите видови на рак. Повеќе од 95 проценти од пациентите се успешно лекувани, додека раната дијагноза носи до 98 проценти шанси за целосно излекување.
Третманот обично вклучува хируршко отстранување на зафатениот тестис, со можност за дополнителна хемотерапија или зрачење, во зависност од стадиумот.
Самопреглед: Клучот за рано откривање
Најдобрата превенција е едноставна и достапна за секој маж, а тоа е самопреглед на тестисите. Се препорачува еднаш месечно, идеално по топол туш, кога скротумот е опуштен.
Со прстите на двете раце, секој тестис треба внимателно да се напипа и да се обрне внимание на грутки, задебелувања или промени во големината.
Нормално е тестисите да не се целосно еднакви, но секоја нова промена заслужува преглед од лекар. На помладите мажи им се препорачува и редовен годишен преглед.
Живот по третманот
Во повеќето случаи, отстранувањето на еден тестис не влијае значително на нивото на тестостерон, сексуалната функција или плодноста. Пациентите на кои им се отстранети лимфните јазли може да имаат проблеми со ејакулација, но ерекцијата и сексуалниот нагон обично се зачувани.
Пред да се започне со третманот, важно е да се разговара за сите опции со лекар, особено ако пациентот планира да има потомство. Често е можно да се зачуваат примероци од сперма пред терапијата.