Денес е сè поголем бројот на родители кои им даваат на своите деца мобилен телефон, Ајпод или им пуштаат телевизија кога сакаат да ги смират или да одвојат неколку минути за себе. Како што предупредува психологот Патриција Хачек Зубер, ова воопшто не е добра идеја, особено ако станува збор за мало дете кое воопшто не треба да користи екрани.
„Гледам на екраните како на чоколадо, можеме да го консумираме во умерени количини, но јадењето 300 грама секој ден дефинитивно ќе му наштети на нашето здравје. Вака им објаснувам на родителите со кои работам и на моите деца. На екраните можеме да најдеме многу корисни содржини кои можат совршено да го надополнат и прошират знаењето на децата, но клучно е ние како родители да имаме контрола над тоа. Тука мислам на тоа да знаеме што, кога и колку гледа детето и задолжително да ја коментираме таа содржина заедно со него“, објаснува таа.
Додава и дека препораката е до двегодишна возраст детето воопшто да не се изложува на екрани. И ова е сосема логично ако го погледнеме развојот на детето, бидејќи децата на таа возраст не можат да ја разберат содржината што ја гледаат и често само ги копираат фразите што ќе ги слушнат.
„Од втората до петтата година може да се пушта соодветна содржина за детето во период од 20 до 40 минути, а во предучилишна возраст, како и во пониските одделенија до час и половина, односно отприлика колку што е долг еден долгометражен цртан филм. Навистина нема потреба повеќе од тоа, или ако мислите дека има, одговорете си искрено на прашањето зошто сега му давам екран на детето“, вели Хачек Зубер, која во својата пракса видела многу проблеми со децата кои користеле екрани повеќе отколку што треба.
Како што објаснува, кај децата најчесто се јавуваат следниве проблеми:
Проблеми со говорот, некои деца немаа речник поголем од 10 зборови до двегодишна или тригодишна возраст, а изговорот беше целосно неразбирлив
Тешкотии во вниманието и концентрацијата, детето е изложено на слики кои брзо се менуваат, а кога екранот се исклучува, сликовницата што ја прелистуваме, лего коцките и листот хартија што го цртаме се статични, па детето само бара некој нов стимул. Затоа изгледа дека не може да се фокусира на ништо долго време, а камоли да заврши некоја задача.
Моторен немир, откако детето ќе биде хипнотизирано пред екранот со многу брзи движења, светли бои и контрасти, тоа е природно за мозокот, па дури и откако ќе се исклучат екраните, тоа продолжува да бара такви дразби. Тогаш се чини дека детето има АДХД, но најчесто тоа е само прекумерна изложеност на екранот. Колку повеќе детето се троши во природа, толку повеќе е изложено на стимули кои се неопходни за неговиот правилен развој.
Проблеми во однесувањето во форма на копирање на сцените што ги гледале (особено во видео игрите), агресивно однесување, пцовки, грубост кон другите деца, лажење, задевање (но не оние невините детски задевања, туку крајно груби и понижувачки). На екраните главните ликови обично немаат никакви последици, ако некого повредат или убијат, децата не размислуваат како е во реалниот свет и ги повторуваат тие сцени.
Незаинтересираност за активности, односно секој предлог за активност им е „глупав и досаден“, независната игра многу тешко се развива, а креативноста исто така се намалува.
Покрај наведените проблеми, психологот често забележува и недостаток на самоконтрола и импулсивност кај децата изложени на екрани.
„Со притискање на копче, веднаш започнувате цртан филм или видео игра, што е сосема поинакво од реалниот свет каде што не можете да добиете сè сега и веднаш, па поради тоа, разликата е уште поголема и толеранцијата за фрустрација и самоконтролата се многу помали, а импулсивноста скока. Со други зборови, детето има бурни емоционални реакции кога нешто не добива“, додава Хачек Зубер.