По двегодишна возраст, малите деца почнуваат полека да ги покажуваат своите желби и потреби или да се обидуваат да ја наметнат својата волја. На еден или на друг начин искажуваат и покажуваат дека сакаат внимание, играчки, бонбони и други пријатни и вкусни работи и активности кои почнуваат да ги откриваат.
На оваа возраст, родителите почнуваат да поставуваат поцврсти граници во воспитувањето, што, секако, понекогаш не им се допаѓа на децата.
Во состојба на фрустрација и лутина, бидејќи нивната потреба не е задоволена, децата може да ги изразат своите негативни емоции на несоодветни начини, како што е удирањето на нивната мајка, татко или членови на семејството. Оваа група на реакции вклучува каснувања, плукање, влечење, туркање и каква било форма на агресија насочена кон други луѓе.
Кога удирањето ќе се случи за првпат, тие сè уште се практично бебиња и многу родители тоа не го толкуваат како агресија, туку како составен дел од изливите на бес или нападите на плачење. Многумина преминуваат преку тоа, некои дури и им се смеат на овие „удари“, додека други почнуваат да реагираат дури кога удирањето во состојба на фрустрација веќе не е само исклучок, туку полека станува научен облик на однесување кај мало дете.
Кога ова однесување првпат ќе се појави, родителите треба веднаш да реагираат и навреме да го прекинат. Зошто?
Затоа што ако не реагираат, детето добива порака дека во состојба на лутина е во ред да повредиш некого. Се разбира, тие се уште премногу млади за да си го објаснат тоа на свесно ниво. Но, таа шема е забележана во нивната потсвест, што е уште полошо.
Последиците можат да бидат проблеми во социјализацијата со врсниците. Дури и малите деца во градинка ќе избегнуваат дете кое удира или каса и нема да сакаат да си играат со него. Тоа создава чувство на отфрленост, што, пак, го нарушува градењето здрава самодоверба и предизвикува уште поголема горчина и гнев кај детето, заедно со уште поголема агресија. Со тоа се затвора маѓепсаниот круг и детето не може да постигне здрави односи во сопствената средина, ниту квалитетен социјален живот кој е клучен за развојот и функционирањето.
Зошто малите деца удираат?
Пред сè, родителот треба да знае дека детето не удира свесно и намерно. Не планира однапред намерно физички да повреди некого. Барем не на почетокот.
Малите деца го започнуваат својот емоционален развој врз основа на три основни негативни емоции – лутина, страв и тага. Тие ги доживуваат сите три, особено гневот, многу интензивно и бурно. Дури и физиолошки. Нивните тела се грчат, рацете им се стегаат, се тресат, плачат, срцето им се забрзува, почнуваат да се потат, а моторните вештини стануваат многу немирни. Емотивно се обземени од гнев, бес и фрустрација и тешко е да се смират со зборови. А психички се отсутни и тешко е да се разговара со нив во моментот на изразување на гневот.
Поради сета конфузија околу емоциите кои ги обземале, поради нивното неразбирање зошто некои нивни потреби не можат да се задоволат и поради исклучително изразениот моторен немир, децата рефлексно удираат за да ја ослободат фрустрацијата и негативноста.
Што да направите кога детето ќе ве удри во бес за првпат?
Пред сè, важно е да се разберат причините опишани погоре што лежат зад удирањето, гризењето или влечењето. Станува збор за гнев кој го совладал детето и му е потребна помош од родителите за да го „победи“ тоа негативно чувство и повторно да се смири.
Родителите треба да ги научат дека е во ред да се чувствуваат лути, но дека постојат прифатливи начини да се ослободат од тој гнев.
Исто така, постои едно многу едноставно правило кое можете да го следите при воспитувањето на вашето дете – во нашата куќа е забрането да се повредите себеси, другите или да уништувате имотот. Кога ќе се случи нешто од ова, родителот треба да постави кратка, јасна и разбирлива граница – НЕ, тоа не е дозволено. Доколку е потребно, физички ограничете го детето со нежно држење за рацете и оттргнувајќи го од уништување или повредување на себе или на другите.
Затоа, кога детето ќе ве удри во состојба на лутина и фрустрација, прво станете свесни за вашите емоции и немојте и вие да се разлутите. Запомнете дека не знае и не може поинаку додека не го научите. Исто така, немојте да го игнорирате тој удар или да реагирате со смеење.
Нежно држете го детето за раце и мирно почекајте моторните вештини на детето малку да се смират. Додека силно плаче, протестира, вреска и се мачи, сепак не ве слуша, што и да му кажете. Бидете тука за него и не го праќајте во соба, во аголот или дополнително да го изолирате.
Држете му ги рацете или рамената, молчете и бидете присутни. На овој начин му покажувате на вашето дете дека ги почитувате неговите емоции (дури и ако е луто), дека има право на каква било емоција без разлика на причината, дека го разбирате и дека ќе му помогнете да се смири.
Кога детето малку ќе се смири, кажете му многу кратко и јасно дека никој во вашето семејство не се тепа. Поставете граници со зборови и на начин што вашето дете може да го разбере, со оглед на неговата возраст. Исто така, објаснете му на детето што чувствува. Мора да му кажете како се чувствува, бидејќи не знае.
„Знам дека во моментов си навистина лут затоа што мораме да си одиме дома, но ние не се тепаме“.
Во оваа фаза, исто така, важно е да се развие емпатија, па кога детето целосно ќе се смири, можеби подоцна или пред спиење, потсетете го повторно за инцидентот што се случил и прашајте го како би се чувствувал доколку некој го удри, касне, плука или го влече. Секогаш кога имате можност, ставете го вашето дете во „туѓи чевли“.
Без здрава емпатија, нема емоционална интелигенција, а со тоа и способност за создавање значајни, длабоки, силни и трајни врски во зрелоста.
Само кога детето е целосно мирно, можете да разговарате со него за тоа што се случило и да му ги пренесете лекциите за родителство што сакате да ги пренесете. Кога го правите ова, не заборавајте да му кажете на вашето дете дека го сакате без разлика на сè, но дека треба да се однесува добро кон родителите, браќата и сестрите, пријателите и сите кои го сакаат и кои ги сака.
Ако вашето дете е многу „живо“ и инаку реагира негативно на сè експлозивно и со физички немир, дајте му алтернативен начин да ја исфрли својата фрустрација. Дозволете му да удира со рацете на софата или по перниците, да скока или да трча.