Глобалните стапки на висок крвен притисок кај децата и адолесцентите речиси се дуплирале во последните две децении, покажува нова меѓународна студија. Тоа тивко зголемување значи дека повеќе деца влегуваат во зрелоста со ризик од срцеви заболувања во иднина – што е водечка причина за смрт во светот.
– Во 2000 година, околу 3,4% од момчињата и 3% од девојчињата имале хипертензија. До 2020 година, тие бројки се зголемија на 6,5% и 5,8%, соодветно – вели д-р Пејџ Сонг од Медицинскиот факултет на Универзитетот Жеџијанг во Кина. Студијата е објавена во списанието The Lancet, Child & Adolescent Health.
Зошто е ова важно?
Децата со висок крвен притисок се изложени на поголем ризик од развој на кардиоваскуларни заболувања подоцна во животот, предупредува д-р Мингју Жанг, професор по медицина на Харвард. Но, како што истакнуваат експертите, добрата вест е дека овој ризик може да се спречи и контролира.
– Со подобри скрининг-прегледи, порано препознавање и поголем фокус на превенција, особено преку здрава телесна тежина и исхрана, можеме да реагираме пред да се појават компликации – вели Сонг.
Зошто децата сè повеќе страдаат од хипертензија?
Причините се бројни и меѓусебно поврзани:
- Дебелина во детството
Еден од најголемите фактори на ризик, бидејќи влијае на инсулинот, воспалението и функцијата на крвните садови.
- Исхрана богата со сол и ултра-преработена храна
Солени закуски, брза храна, пијалаци со шеќер – Сето ова е храна што може незабележливо да го зголеми крвниот притисок.
- Недостаток на сон и хроничен стрес
Лошиот сон го нарушува хормоналниот баланс, а стресот го зголемува крвниот притисок дури и кај децата.
- Недостаток на физичка активност
Денешните деца седат повеќе, почесто користат екрани и имаат помалку спонтани движења од претходните генерации.
- Генетика и загадување
Студиите покажуваат дека „вечната хемикалија“ PFAS – индустриска супстанца која не се распаѓа – исто така може да го зголеми ризикот од хипертензија ако детето било изложено за време на бременоста.
Родителите често не забележуваат: „Маскирана“ хипертензија кај децата
Истражувачите анализирале податоци од 96 студии во 21 земја, вклучувајќи мерења на крвниот притисок во лекарската ординација и дома. Тие откриле дека најчестата форма на хипертензија кај децата е маскирана хипертензија – притисок кој изгледа нормален во лекарската ординација, но е покачен во секојдневни услови.
– Ако се потпираме само на мерења во ординацијата, многу деца со вистинска хипертензија може да останат непрепознаени- вели Жанг.
Ова значи дека едно мерење не е доволно и дека здравствените системи низ целиот свет треба да најдат подостапни начини за следење и рано откривање.
Што можат родителите да сторат? (без притисок и казнување)
Експертите нагласуваат дека пристапот треба да биде топол, поддржувачки и неосудувачки.
Фокусирајте се на поздрави навики, а не на забрани.
Седнете заедно на масата и уживајте во семејните оброци.
Не ја етикетирајте храната како „добра“ или „лоша“.
Избегнувајте го она „да ја видам чинијата празна“ и наградување со слатки – ова го нарушува природниот однос на децата со храната.
Поттикнувајте секојдневно, разиграно движење – без притисок, со многу забава.
– Храната треба да биде флексибилна, хранлива и дел од среќен однос кон исхраната – вели детската нутриционистка Џил Касл.