Според истражувањата за односите меѓу училишните врсници, класифицирајќи ја севкупната детска агресија под ознаката „насилство“, постои еден голем проблем. Најлошите, најсуровите дејствија и мачења на училиште не ги вршат деца што ги сметаме за насилници или за „лоши“ деца. Напротив, виновниците се претежно популарни, сакани и почитувани ученици.
Врската помеѓу популарноста, социјалната доминација, злобата и суровоста тешко може да изненади кој било наставник – оваа динамика е сосема очигледна во повеќето училишта. Таков архетип постои во литературата и филмовите одамна. Во некои јазици постои посебен збор за овој тип на популарни тинејџери кои ги омаловажуваат другите – на пример, на холандски идиоматскиот термин popie-jopie се однесува на тинејџери кои се саркастични, развратни, арогантни, бучни и арогантни.
Сепак, социолозите вистински не ја проучувале врската помеѓу популарноста и агресијата до оваа деценија, главно затоа што фокусот на архетипски негативни резултати помогнало да се објавуваат трудови и фондови за истражување: парите лесно се одвојуваат за истражување на проблемот на агресивните деца, со надеж дека резултатите од истражувањата ќе му помогнат на општеството да спречи агресивните деца да станат жители на затворите во иднина. Масакрот во средното училиште Колумбајн во 1999 година отвори повеќе врати за издвојување пари, бидејќи владата постави приоритет да ги спречи учениците повторно да отворат оган врз нивните школски другари.
Според д-р Ален, постоела и тенденција меѓу социолозите да се претпостави дека лошото однесување е генерално поврзано со лоши резултати; агресијата се сметала за лошо однесување, така што научниците, всушност, бараа само лоши резултати од агресијата. Малку пари беа издвоени за систематско проучување на децата – главно затоа што популарните деца требаше да бидат добри. Потоа, неколку научници кои спровеле долгорочно истражување на адолесценти, објавиле резултати за врската помеѓу популарноста и консумирањето алкохол. Види, види – популарните деца пијат повеќе и земаат повеќе дрога (што не е премногу изненадувачки).
За прв пат, научниците се позанимаваа со деца кои биле општествено успешни – и тие деца беа изложени на ризик да станат зависни! Одеднаш, парите беа издвоени за проучување на популарноста. Врската помеѓу популарноста и агресијата (особено релативната агресија) набрзо била воспоставена, така што научниците конечно фатиле чекор со наставниците и филмските сценаристи.
Менторот на Островљев, д-р Ники Крик од Универзитетот во Минесота, ги поби децениските претходни истражувања кои тврдеа дека девојчињата не се агресивни. Таа докажа дека девојчињата можат да бидат подеднакво агресивни како и момчињата – само што има поголема веројатност да користат релативна агресија.
Слично на тоа, д-р Дебра Пеплер покажала дека во основно училиште, „неагресивните“ деца се далеку од ангели – и тие се закануваат дека ќе го негираат пријателството, ќе се закануваат и ќе туркаат, но не толку често како што прават поагресивните деца. И така, наместо неагресивните деца да се нарекуваат „добри“, може да се покаже дека овие деца едноставно не се доволно снаодливи и самоуверени за да се истакнуваат толку често.
Како што објаснува професорот д-р Антониус Силесен од Универзитетот во Конектикат, денес е јасно дека агресијата најчесто се користи како средство за доминација за да се добие контрола или заштитен статус. Агресијата не е едноставно нарушување на социјалните вештини. Многу агресивни дејства, всушност, бараат високо адаптирани социјални вештини, па дури и физичката агресија често е знак дека детето е „социјално снаодливо“ и дека не е социјално девијантно. Не станува збор само за тоа што агресивните деца се бесчувствителни. Напротив, вели Силесен, агресивното дете мора да биде исклучително чувствително. Мора да нападне на суптилен и стратешки начин. Мора да поседува социјална интелигенција, да ја совлада својата социјална мрежа, за да ги знае кои се точките што треба да ги притисне за да го излуди противникот. Така, агресијата може да се гледа како дел од процесот на „раните адолесценти да се откриваат себеси“. Тие учат како да бидат „кул“ – како да бидат привлечни за другите луѓе“.
Ова целосно ги менува правилата на играта на родителите. Кога родителите се обидуваат да ја научат својата седумгодишна ќерка дека не е во ред да се отфрла, да се шират гласини или да се удира, тие буквално се обидуваат да го лишат детето од неколку важни алатки за општествена доминација.
„Таквото однесување е наградено во врсничките групи“, забележа Силесен, „и како родител можете да кажете „не го прави ова“, но моменталните награди се премногу моќни“. Сè додека детето компулсивно го привлекува класниот статус, привлечноста на овие алатки ќе ги поткопа пораките на родителите. Децата веќе знаат дека нивните родители мислат дека таквото однесување е погрешно – за тоа слушаат уште од мали нозе. Но, тие продолжуваат да се враќаат на таквото однесување поради начинот на кој нивните врсници реагираат – наградувајќи го агресорот со почит и влијание.
Прашањето е зошто е тоа така. Зошто децата не се држат настрана од агресивните врсници? Зошто толку многу агресивни деца се во центарот на социјалното внимание и се толку високо ценети?
Постојат две причини за ова. Прво, агресивното однесување, како и многу други видови на кршење правила, другите деца го гледаат како пркос на возрасните, што го прави агресивното дете понезависно и повозрасно – што се многу пожелни карактеристики за децата. Дете кое секогаш ги исполнува очекувањата на возрасните и ги почитува нивните правила, ризикува да биде сфатено од другите деца како слабо.
Друга причина зошто агресивните деца можат да ја задржат социјалната моќ е тоа што – како што помалку агресивните деца не се ангели – така и поагресивните деца не се ѓаволи. „Поголемиот дел од научниците за однесувањето гледаат на просоцијалното и асоцијалното однесување како два краја на истиот стап“, вели професорката Патриша Хејли од Универзитетот во Канзас. „За мене, тоа е прекумерно поедноставување на сложеноста на човековото однесување.
Во канонот на детскиот развој, одамна се случува вистинското општествено компетентно дете да не е агресивно. Хејли ја доведува во прашање таквата ориентација. Таа учи деца од предучилишна до гимназија. Таа директно се занимава со тоа како едно дете води друго да прави нешто според неговите желби – дали преку љубезно, просоцијално однесување или преку асоцијални постапки – преку закани, насилство, задевања. За разлика од оние кои очекуваа дека децата со висок степен на просоцијално однесување ќе имаат помалку асоцијално однесување и обратно, резултатите од нејзиното истражување покажуваат дека истите деца се одговорни и за доброто и за лошото однесување. Овие деца се едноставно во центарот на сите настани, или според зборовите на друг истражувач, „овие деца се едноставно општествено зафатени“.
Оние деца кои успешно користат и просоцијални и антисоцијални тактики за да го добијат она што го сакаат, ги нарекува „бистратешкки контролори“. Овие деца гледаат дека, со правилна употреба, љубезноста и суровоста се подеднакво ефективни средства за моќ: трикот е да се постигне соодветна рамнотежа и навременост. Оние кои ќе ја совладаат вештината за користење на овие две стратегии наизменично стануваат омилени меѓу децата, а не одбивни, бидејќи нивното присуство носи многу во групата. Не само што таквите деца се популарни, туку се популарни и меѓу децата и меѓу наставниците (кои ги оценуваат како драги и добро приспособени).
Податоците на Хејли покажуваат дека најмалку едно од десет деца се вклопува во овој стратешки опис. Сепак, инспирирани од нејзиниот пристап, неколку други научници спроведоа слични анализи. Нивните последователни резултати покажуваат дека овој процент е уште поголем – едно меѓу шест деца.
Џејми Остров наидувал на деца со сличен комбиниран модел на просоцијално и агресивно однесување во неговото предучилишно истражување. Во неговото истражување за користењето на телевизијата, оние деца кои гледале многу едукативни програми биле далеку поагресивни, но биле и многу попросоцијални од нивните врсници.
„Тие деца ни даваат лекција дека можеби нема смисла само да набљудуваме агресија“, вели Хејли. „Бистратешките деца можат да користат вознемирувачки нивоа на агресија без последици на кои се изложени оние деца кои користат само агресија“. Ова е демонстрација на нивната амбиција во зачеток.
Текстот е од ТУКА.