Иако доцнењето на менструацијата најчесто го поврзуваме со можна бременост, постојат низа други причини кои можат да внесат немир во циклусот. Сепак, нема потреба од паника бидејќи често се работи за мал хормонален дисбаланс кој поминува спонтано, по што циклусот се враќа во природниот ритам.
Во секој случај, важно е да го следите вашето тело, да водите менструален календар и да се обидете да ги препознаете можните причини за промени во циклусот за да можете навреме да реагирате доколку оцените дека станува збор за нешто посериозно.
Причини за доцнење на менструацијата
Во продолжение ви ги претставуваме најчестите причини за доцнење на менструацијата.
Бременост
Пропуштената менструација е еден од најраните знаци на бременост. Бидејќи другите симптоми на рана бременост, како што се грчеви, надуеност и осетливост на градите, се слични на оние што се појавуваат непосредно пред менструацијата, тешко е со сигурност да се потврди дали станува збор за друга состојба.
Доколку ви доцни менструацијата и сте имале незаштитен секс, најдобро е да направите тест за бременост. Иако е најсигурен една недела по датумот на очекуваниот период, денешните домашни тестови се доволно чувствителни за да регистрираат многу мали нивоа на хормонот за бременост, познат како hCG, дури и на првиот ден од отсуството на менструација.
Стрес
Одамна знаеме дека стресот може да има бројни несакани ефекти врз телото, па освен главоболки, вишок килограми, појава на акни и други проблеми, стресот може да предизвика и доцнење на менструацијата.
Во моменти на голем физички или ментален стрес, телото произведува високо ниво на адреналин и кортизол. Поради наглото зголемување на овие хормони, мозокот треба да одлучи кои телесни функции се најважни во даден момент, а кои можат да чекаат додека не помине стресниот настан.
Затоа, во стресни ситуации, телото одлучува да го зголеми протокот на крв во мускулите и да донесе повеќе кислород во белите дробови, додека помалку важните системи забавуваат. Така, во стресни ситуации, забавувањето на дигестивниот систем може да предизвика мачнини или запек, а запирањето на репродуктивниот систем може да го одложи почетокот на менструалниот циклус.
Дури и најмала настинка во моментот на овулација може да доведе до одложување или дури и прескокнување на менструацијата.
Болест
Дури и најмала настинка за време на овулацијата може да доведе до одложување или дури и прескокнување на менструацијата. Како и во случајот со стресот, организмот кој се бори со болеста ќе одлучи на кои телесни задачи ќе им даде приоритет, па овулацијата може да биде одложена или дури и да не се случи.
Во такви случаи, не е невообичаено менструацијата да доцни, а кога ќе се појави, може да биде невообичаено слаба. Ова не треба да биде причина за загриженост, бидејќи репродуктивниот циклус исто така ќе се врати во нормала по заздравувањето.
Промена на тежината
Наглото слабеење, нискиот дневен внес на калории и неухранетоста влијаат на работата на хипоталамусот, жлезда која е одговорна за бројни процеси во организмот, вклучувајќи го и регулирањето на менструалниот циклус.
Во моментот кога матката се подготвува за бременост, хипоталамусот лачи естроген кој делува на внатрешниот ѕид на матката, кој се здебелува и се подготвува да го прифати ембрионот. Ако не дојде до зачнување, матката се лупи и го исфрла тој вишок на материјал за време на менструацијата.
Доколку телото е неухрането и недостигаат хранливи материи за нормално функционирање на организмот, хипоталамусот нема да лачи доволно естроген, па здебелувањето на матката нема да дојде на време, а во овој случај менструацијата може да биде одложена или целосно да отсуствува.
Од друга страна, прекумерната телесна тежина или наглото зголемување на телесната тежина ќе доведе до зголемено лачење на естроген. Овулацијата тогаш може да се одложи, дури и за неколку месеци, или внатрешниот ѕид на матката може да стане премногу силен, што резултира со тешки и задоцнети менструации.
Истражувањето објавено во научното списание Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynecology носи резултати кои ги потврдуваат честите менструални дисфункции, како што се олигоменореја, аменореја или неурамнотежена менструација, кај дебели жени.
Методите за третман на менструални нарушувања кај дебели жени во основа се слични на оние за жени со нормална тежина. Сепак, терапевтските ефекти во однос на ефикасноста и негативните исходи бараат посебно внимание и следење кај жени со висок индекс на телесна маса.
Интензивно вежбање
Иако физичката активност е клучот за целокупното здравје, вклучувајќи го и репродуктивното здравје, претераното вежбање може да доведе и до намалено лачење на естроген. Како и во случајот со губење на тежината, поради недостаток на естроген, телото нема да може да го заврши менструалниот циклус, поради што менструацијата може да отсуствува или да дојде подоцна во послаба форма. Менструацијата и менструалните симптоми често се наведуваат како пречки за физичката активност на жените. Научна студија објавена во 2018 година во International Journal of Sports Physiology and Performance проучувала како доцнењето на менструацијата поради користење орални контрацепциски режими може да ги ублажи овие препреки.
Со други зборови, младите и физички активни жени го користат методот на менструална манипулација за да постигнат подобри резултати во спортот што го играат. Истражувањето било спроведено на 459 жени, а резултатите покажале дека намерното одложување на менструацијата со користење на контрацептивни режими е вообичаена практика кај физички активните жени, со цел позитивно да се влијае на нивните спортски перформанси.
Сепак, научното списание Journal of Family Planning and Reproductive Health Care презентира студија која јасно покажува дека оваа долгорочна практика на одложување на менструацијата може негативно да влијае на хормоналната рамнотежа и долгорочно да предизвика многу поголеми проблеми кои на крајот можат да завршат со бројни менструални нарушувања (на пр. дисменореја, аменореа).
Аменореата, односно отсуството на менструација три или повеќе месеци, е честа појава кај професионалните спортистки, балерини и гимнастичарки. Сепак, доцнење или отсуство на менструација може да се случи и за време на рекреативно спортување, особено ако тренингот е интензивен и планот за исхрана не ги следи доследно тренинзите. За среќа, доволно е тренингот да биде малку полесен и побавен за менструалниот циклус да се врати во својот нормален ритам.
Промена на биоритамот
Човечкото тело сака рутина: редовни оброци, уреден ритам на спиење, разумно распоредена работа и време за одмор. Дури и мали промени во нашиот дневен распоред може да доведат до хормонален дисбаланс, а со тоа и до промени во репродуктивниот систем и доцнење на менструацијата.
Промена во работата, на пр. од дневна во ноќна смена, долги и далечни патувања, недоволно спиење, навикнување на различна клима или диета – сето тоа може да биде причина за доцнење или дури и отсуство на менструација.
Доење
Многу жени воопшто немаат менструација додека не престанат да дојат. Хормонот одговорен за производство на млеко, пролактин, ја спречува овулацијата, па менструацијата не доаѓа.
Менструацијата обично се враќа 6-8 недели по прекинот на доењето, а ако нема менструација три месеци подоцна, треба да се обратите на лекар.
Лекови
Контрацептивните таблети или фластери се најчеста причина за ненадејни промени во менструалниот циклус. Тие ја спречуваат овулацијата, без која менструацијата не може да дојде. Месечното крварење додека земате апчиња или фластери се всушност лажни периоди предизвикани од пад на хормоните додека земате плацебо таблети, т.е. за време на неделната пауза.
Понекогаш апчињата за контрацепција можат толку многу да ги потиснат хормоните што воопшто нема крварење или е исклучително лесно. Доцнењето на менструацијата, особено во првите месеци од земањето орални контрацептиви или користењето на фластерот, не е невообичаено и не треба да биде причина за загриженост.
Исто така, може да дојде до промена на циклусот кога ќе престанете да го користите овој тип на контрацепција, а на телото му требаат неколку месеци за повторно да го воспостави природниот ритам на репродуктивниот циклус.