Изложба на живи бебиња во инкубатори: Контроверзниот Мартин Куни спасил илјадници предвреме родени бебиња

Мартин Артур Куни (роден како Мајкл Коен, 1869 – 1 март 1950), во медицинските кругови и во јавноста станал познат како „Доктор Инкубатор“, по неговиот „Инфанториум“ – изложба на инкубатори на саемите за која посетителите плаќале 25 центи за да ги видат предвремено родените бебиња изложени во нив.

Куни е најпознат по својот Инфанториум на Кони Ајленд, Њујорк во 1939 и 1940 година. Во време на активните години на Куни на саемите низ Америка, се верувало дека предвремено родените бебиња се „слабаци“, кои не се способни да преживеат во зрелоста. Куни бил еден од првите застапници за предвремено родени бебиња, а неговите Инфанториуми станале широко признати за спасување на животите на над 6.500 предвремено родени бебиња. Куни е дополнително признат како еден од пионерите на неонатолошката технологија иако всушност, немал лекарска диплома.

Бебињата ги облекувале во облека за кукли

Куни вработувал медицински сестри и доктори во бели мантили кои се грижеле за бебињата поставени во стаклено-челични инкубатори. Тие биле родени многу предвреме и со тежина далеку под здравата граница. Бидејќи продавниците не произведувале облека доволно мала за нивните кревки тела, сестрите ги облекувале во фустанчиња за кукли и плетени капчиња.

Над влезот стоел натпис „Живи бебиња во инкубатори“, напишан со букви толку големи што можеле да се прочитаат и од другата страна на теренот на Светската изложба во Чикаго, која се одржувала 18 месеци во 1933 и 1934 година. За изложбата биле задолжени водечкиот чикашки педијатар д-р Јулиус Хес и тој, Мартин Куни, познат низ цела Америка како „докторот на инкубаторот“. Куни бил човек во шеесеттите, со проретчена седа коса, мустаќи и погрбена фигура – нешто што на шега го припишувал на живот исполнет со наведнување над бебиња. Тој и Хес вработиле тим од шест медицински сестри и две доилки.

Мартин Куни повеќе од три децении водел изложби со инкубатори во кои предвремено родени бебиња биле претставувани пред јавноста, најпознатите биле на Кони Ајленд во Њујорк. Со децении бил сметан од очајните родители за спасител – човек кој нудел медицинска грижа за бебиња што официјалната медицина ги отфрлала.

Куни организирал и „собир на поранешни пациенти“ – повторно доаѓање на бебињата кои „дипломирале“ од инкубаторите претходното лето на Светската изложба во Чикаго. Од 58-те бебиња за кои тој и Хес се грижеле во 1933 година, 41 се вратиле со своите мајки. Настанот се пренесувал во живо на радио.

Во радио-програмата, спикерот не ја претставил изложбата како плитка саемска атракција, туку како вреден медицински објект:

„Станицата за инкубатори за предвремено родени бебиња… не е пред сè место за изложување. Наместо тоа, тоа е спасувачка станица, каде бебињата родени предвреме се носат од водечките болници низ целиот град за грижа и внимание. Просторот е беспрекорно чист, со лекари и обучени сестри кои постојано се присутни…“

Поради циркуската атмосфера во која работел, кариерата на Куни отсекогаш била контроверзна. Многу медицински професионалци гледале со сомнеж, дури и со отворено непријателство кон „докторот на инкубаторот“. Њујоршкото здружение за спречување суровост кон деца повеќепати го обвинувало дека ги експлоатира бебињата и ги изложува на опасност.

Ниту една пријава не била докажана, а до 1930-тите Куни конечно бил сфатен сериозно како медицински пионер. Неговата соработка со Хес била клучна во таа трансформација.

Меѓутоа, новинарот кој истражувал за својата радио-документарна емисија Life Under Glass и за книгата Miracle at Coney Island, направил неверојатно откритие за човекот кој тврдел дека го променил текот на американската неонатална медицина:

Куни никогаш не се квалификувал како медицински доктор, пишува Smithsonian magazine

Во текот на кариерата Kуни тврдел дека студирал медицина во Лајпциг и Берлин. Но нема доказ дека тој студирал на некој универзитет во тие градови. За да станеш лекар во Германија, мораш да напишеш теза. Американската Национална медицинска библиотека ги чува германските записи – но таму нема теза на Куни.

Тој намерно бил нејасен во врска со датумот и местото на раѓање. Утврдено е дека емигрирал во САД во 1888 година на 19-годишна возраст. Некој на тие години не би можел веќе да има студирано во Лајпциг и Берлин, а потоа и да продолжи постдипломски студии во Париз кај Пјер Буден – основоположникот на европската неонатална медицина – како што Куни тврдел во интервјуа.

Во пописот во 1910 година во САД, Куни ја навел својата професија како „хируршки инструменти“. Иако тврдел дека е изумител на инкубаторот, нема доказ дека регистрирал патент во САД. Најверојатно бил техничар. Но во пописот од 1930 година веќе се опишувал како „лекар“.

Со текот на времето, успехот на неговата работа започнал да привлекува внимание од водечките американски педијатри. Сè до доцните 1930-ти малку американски болници имале инкубатори, па лекарите испраќале предвремено родени бебиња кај него.

Куни примал бебиња од сите расни и социјални средини – што било извонредно прогресивно. Никогаш не наплатувал од родителите. Во 1903 година грижата чинела околу 15 долари дневно (денес околу 405), а Куни ги покривал сите трошоци со влезниците.

Најверојатно несвесни дека тој не бил квалификуван доктор, лекарите доаѓале на саемите да соработуваат со него и да ги проучуваат неговите мали пациенти.

Познатиот професор од Јеил, педијатар и психолог Арнолд Гезел го посетувал повеќепати на Светската изложба во Њујорк во 1939 година, носејќи снимател за да ги документира бебињата.

Интересно, во својата книга The Embryology of Behaviour, Гезел го избегнал да го спомне Куни и неговото „саемско“ окружување. Но, во 1922 година, Хес во својот учебник Premature and Congenitally Diseased Infants напишал: „Сакам да ја изразам мојата благодарност кон д-р Мартин Куни.“

Најинтригантна била неговата врска со Морис Фишбајн, контроверзниот претседател на Американската медицинска асоцијација (AMA) – човек што 25 години водел кампањи против „шарлатани“. Тие биле толку блиски што Фишбајн го испратил својот син Џастин да разговара за кариера со Куни.

Да го откриеја, Куни ќе се соочеше со голема казна и долга затворска казна.

Спасил околу 6.500 бебиња кои инаку не би преживеале

Во текот на својата речиси 50-годишна кариера, Куни примил околу 8.000 бебиња, од кои тврдел дека спасил околу 6.500. Иако бројките не можат целосно да се потврдат, педијатрите денес признаваат дека тимот на доктори и медицински сестри што го собрал бил извонредно вешт.

Затоа д-р Лоренс Гартнер од Универзитетот во Чикаго верува дека Куни е значајна фигура во американската медицинска историја.

„Не би го отфрлил Мартин Куни,“ вели тој. „Тој беше добро почитуван во медицинската заедница. Неговата работа беше високо ценета и добро позната меѓу лекарите.“

За поранешните пациенти, Куни е херој на кој му го должат животот. Говорат за него како за единствениот човек кој верувал дека вредат да бидат спасени – и, најважно, кој бил подготвен да се грижи за нив бесплатно.

Кети Мајер, родена осум недели предвреме во 1939 година, била однесена во Њујоршката болница на Универзитетот Корнел. Кога родителите сфатиле дека не можат да ги платат месечните сметки, нивниот педијатар им предложил да ја однесат кај Мартин Куни на Светската изложба во Њујорк.

Куни испратил амбулантно возило со инкубатор за да ја земе.

– Бев болно бебе. Ако не беше Куни, денес немаше да бидам жива. Ниту моите четири деца, ниту моите пет внуци. Имаме толку многу за да му бидеме благодарни – вели Мајер.