Која е разликата помеѓу хиперактивно и немирно дете? Како се однесуваат децата со нарушено внимание и оние кои се само палави?

„Денес прилично голем број деца се опишуваат како – „хиперактивни“, па се чини дека поимот стана многу популарен. Ако вашето дете е немирно дете, живо, полно со енергија, постојано во движење, зборливо, љубопитно… сепак не значи дека е хиперактивно, односно има пореметување. Можеби е само немирнo“, рекол детскиот психијатар проф. д-р Светомир Бојанин и објаснил како родителите можат да разликуваат хиперактивно дете од дете кое е „само“ немирно.

Како се однесува хиперактивно дете?

„Тоa е немирно дете, чиј немир нема никаква смисла. Неговото внимание е исклучително краткотрајно. Сè што ќе види, сака да го фати, а кога ќе го фати, само го погледнува и го остава. Или, поради брзање и невнимание, ќе му падне. Тој е способен постојано да прекинува сè уште незавршена активност за да започне сосема нова, па да ја остави недовршена и таа и така натаму… Хиперактивно дете е всушност дете со расфрлано внимание. Сака сè ново што ќе види, сака да допре, сè што ќе слушне – тоа сака да го види, притоа игнорирајќи сѐ со што моментално е ангажирано, не поврзувајќи го новото со она што веќе го прави. Ова внимание се буди без никаква селекција или скала на вредности, кои би им дале приоритет на некои содржини, а некои би занемариле.

Напоредно со слабеењето на вниманието, се зголемува моторниот немир, кој е и мотивиран од вниманието и го придружува. Типично за овие деца е да изгледаат неуморно, да не се исцрпуваат со своето трчање… постојана, безумна активност. Меѓутоа, кога ќе добијат задача да направат нешто смислено, на пример, да маршираат како војници или да нацртаат нешто што бара прецизност на движењето и екстремно внимание, тие се уморуваат многу порано од другите деца. Уморни се од сопственото доброволно барање некое време да го задржат вниманието во истата напнатост, како и од тоа што се стремат организирано да ги спроведуваат движењата, според целта на она што им е зададено.
На хиперактивните деца им е потребна специјално организирана и насочена програма за насочување преку воспитување и образование. Секое дете треба да се „води“ на начин што ќе ја задоволи неговата љубопитност, која секогаш е проследена со итна акција. Во таа смисла, потребно е задачите што се поставуваат пред детето да бидат што е можно пократки – да не бараат премногу доброволен напор за да се совлада вниманието и сопствената потреба за движење на телото. На детето треба да му се дадат проблеми кои можат да се завршат во одреден пократок временски период. Во исто време, секоја задача мора да биде од низа од оние што тој веќе ги имал и ги совладал, што го мотивира со изгледи за успех во нејзиното решавање.
Секое дете, дури и хиперактивното, сака да биде успешно, според стандардите на околината. Кога ќе совлада одредена серија проблеми, се даваат нови серии на задачи со малку потешки барања. Детето ќе „влезе во обид“ да ги реши – и со тоа да ги надмине, учи, секогаш со поголем оптимизам. А тоа е важно за секој успех во учењето на тајните на животот и совладувањето на сопственото однесување кон другите.

Затоа, хиперактивното дете има бавен развој на внимание и зголемена потреба за движење – со тоа што ниту едното од нив не одговара на неговата возраст. Има своја дијагноза, како и методи на превенција и лекување“.

Како се однесува „само“ немирно дете?

„Немирно дете е она кое е главно кое е претежно „златно“, „фино“… но чии родители обично се презаштитнички, па не го учат навреме значењето на зборот не и изразот „тоа не може“, како реалност во која живееме. Таквата презаштита го попречува созревањето на детето, што значи развој и растење. Кога детето знае како да направи нешто, тој сака да го направи тоа. Значи, неопходно е постојано да го поттикнуваме да ни донесе нешто, да ни помогне, да ги постави работите, да го прави она што може – а тоа му дава важност пред себе и во остварувањето на искуството на групна припадност во кругот на семејството. Тоа е важно за развојот на неговата личност.
Двегодишно дете би сакало да допира и преместува нешта, тригодишно дете веќе сака да си игра со нив, да ги средува и уредува. Четиригодишно дете веќе може да црта… и така натаму. Треба да ја водиме неговата љубопитност од тема до тема и да му помогнеме да се реализира како некој што веќе го знае „ова и она“. Покрај тоа, го учиме дека постојат ограничувања кои ги прават посакуваните постапки поуспешни, кои го прават однесувањето поубаво, односите со другите позрели.
Ако детето не знае за ограничувања, ќе се однесува непромислено… ќе наликува на клиничката слика на хиперактивно однесување. Она што ќе го разликува од таквото однесување е тоа што, кога ќе наиде на нешто што го интересира, може да ги одложи другите задоволства и да организира игра, да создаде свое мало катче и да го најде својот мир“.

Кои се разликите и сличностите помеѓу хиперактивно и немирно дете?

„Хиперактивно дете е заробено во своите немири. Така се однесува и кога оди на гости и кога доаѓаат гости. Секогаш е така како што се очекува: неорганизирано и надвор од атмосферата на дадената ситуација.

Немирното дете знае да биде само. Може да се заигра градејќи и разградувајќи си своите комбинации на играчки. Тоа знае како да си игра со другите во тишина – во хармонична радост, во живоста на активностите. Слободен е во своите начини на поврзување со другите и со себе“.

Кога е потребна помош?

„Најчесто родителите не можат објективно да го оценат однесувањето на своето дете. Но, доколку се сомневаат дека постои проблем, можат да побараат помош од психолог или дефектолог во училиште, градинка, здравствен дом или Завод за ментално здравје. Сепак, секое сомневање за хиперактивност или веќе потврдена дијагноза бара консултација со најблиската служба за ментално здравје.

По комплетен третман од страна на стручен тим и дијагноза, потребна е работа на стручен дефектолог, кој е експерт за примена на терапија со движење која помага да се стабилизира вниманието на детето и совладување на сопствените движења, како и редовни посети на развоен психијатар за можна медикаментозна терапија и работа со семејството.

Сите деца по природа се послушни. Тие едвај чекаат да ги послушаат своите родители. Важно е да ги водите и воспитувате – не со принципи, туку со разбирање, а тоа значи со љубов. Да се ​​разбере детето и да му се овозможи да нè разбере е крајниот чин на љубов. Нема потреба да се плашат децата со строгост, бидејќи послушноста од страв дава сосема поинаков квалитет на личноста“.