Развојот на технологијата во последните неколку години го олесни животот на многу начини, но носи и мноштво проблеми. Ова особено се однесува на децата, па за тоа многу и се зборува. Некои податоци предизвикуваат загриженост поради недоволно истражените последици врз емоционалниот и другиот развој на децата.
Современата технологија, доколку се користи разумно, е неопходна и корисна. Меѓутоа, многу податоци укажуваат на нејзината прекумерна и несоодветна употреба:
околу 22% од децата имаат пристап до интернет пред 2-годишна возраст
6% од децата од предучилишна возраст имаат свој мобилен телефон
секое второ дете на возраст од две до четири години поминува помеѓу два и четири часа на ден на разни екрани
тинејџерите сè повеќе создаваат свои искуства и лични интереси преку медиумите, а родителите имаат малку увид во тој свет
Постојат многу разговори, истражувања и предупредувања за штетните ефекти од прекумерната употреба на екраните врз децата.
Но, би сакале да зборуваме и за другата страна на медалот – употребата на екраните од страна на родителите и нејзиното влијание врз децата.
Многу родители се обидуваат да го ограничат времето што нивните деца го поминуваат пред екраните, но во исто време немаат увид во тоа колку време тие самите поминуваат на ист начин.
Американска студија (Nielsen) покажала дека зависноста од екраните најчесто се јавува кај луѓе на возраст од 35 до 50 години! Луѓето во оваа возрасна група ги користат социјалните мрежи 40 минути подолго (неделно) од луѓето на возраст од 18 до 34 години.
Факт е дека децата учат многу од своите родители, а ова важи и за ставовите и однесувањата поврзани со користењето на екраните. Родителите понекогаш немаат јасна слика за тоа колкава е нивната одговорност на тоа подрачје. Некои податоци јасно го илустрираат ова:
65% од родителите пријавуваат дека ги користат своите дигитални уреди за време на оброците – само 11% би му дозволиле на своето дете да го стори истото
72% од родителите пријавуваат дека пишуваат пораки во текот на разговорот – само 10% би го прифатиле истото од своите деца
47% од родителите понекогаш разговараат на телефон или дури и пишуваат пораки додека возат
Прекумерната употреба на мобилни телефони од страна на родителите има големо влијание врз децата:
Употребата на мобилни телефони од страна на мајките влијае на социо-емоционалните функции на малите деца (Myruski et al., 2018)
влијае врз учењето на јазикот (Reed, Hirsh-Pasek, & Golinkoff, 2017). Динг, Конг, Жанг, Жоу и Ху (2018)
влијае врз развојот на депресија
развива чувство на социјална неповрзаност со родителите (Хокдејл и др., 2018).
децата реагираат на родителската преокупација со разни медиуми со лутина, тага и незадоволство
Покрај поминувањето време пред екраните, друг проблем е прекумерното родителско споделување содржини поврзани со детето и родителството воопшто. Познато е дека мајките споделуваат содржини почесто, како што се фотографии од родендени на деца, видеа и други важни настани од животот на детето (моменти на детето со семејството и пријателите, информации за хобијата и личноста на детето, лични приказни на детето).
Децата можат да го доживеат ова негативно: тие чувствуваат дека нивната приватност е нарушена или дека нивните родители повеќе се грижат за лајковите и следбениците на социјалните мрежи. Негативните коментари имаат последици врз самодовербата и самопочитта на децата.
Како што споменавме претходно, возрасните често бараат едно од децата, додека самите прават друго. Децата се повеќе под влијание на однесувањето на родителите отколку на она што им го кажуваат. Тие набљудуваат колку често родителите ги гледаат своите паметни телефони, како ги користат, дали го прекинуваат разговорот штом ќе пристигне порака и какви емисии и филмови гледаат нивните родители…
Родителите кои се подготвени критички да ги испитаат сопствените навики ќе ги намалат негативните последици за своите деца. Во овој поглед, важно е да се слушаат советите на експертите:
Бидете свесни за вашите навики и времето што го поминувате пред екраните (особено паметните телефони) кога сте со вашето дете
Запомнете како реагирате кога ќе добиете порака (СМС, е-пошта, порака на социјалните медиуми)
Почекајте малку, завршете го разговорот со вашето дете пред да ја прочитате пораката
Ако разговарате или ги слушате вашите деца додека гледате во екранот, му испраќате порака на вашето дете дека не е доволно важно
Живејте ги вредностите што ги застапувате
Привлечноста на интернетот и социјалните мрежи е неспорна и секој може да подлегне на неа. Важно е да се биде свесен за навиките поврзани со користењето на екранот за да се спречат негативни последици како врз децата, така и врз родителите.
Ако родителот го носи мобилниот телефон во кревет, сурфањето на интернет е негова главна форма на забава или го користи мобилниот телефон во друштво, јасно е дека треба да размисли за своите навики. Ако ова е придружено со чувство на изолација или недостаток на поврзаност кога мобилниот телефон не се користи, фрустрација кога мобилниот телефон не работи, будење ноќе за да го провери мобилниот телефон, замислување дека го слуша звукот на известувањата, повреди поради користење мобилен телефон или занемарување на други активности и врски, време е да побара стручна помош.
Текстот е од ТУКА.