Нема да седам во скутот на Дедо Мраз! Што учи детето кога возрасните го убедуваат да седне во скут на личност што не ја познава?

Времето што сите деца го сакаат полека се приближува, а тоа е времето на новогодишните празници, посебен период за децата, кој носи со себе и некаква своја магија. Атмосферата тогаш значително се менува. Ќе забележите дека градот е многу поосветлен од вообичаеното, поукрасен, а репертоарот во продавниците, на некој начин, станува побогат со производи со многу повеќе шеќер во нив и бои и изгледи кои се едноставно неодоливи за сите, особено за децата.

Сè зрачи со позитивна енергија на бавно збогување со тековната година и дочекот на Новата, во која ќе си ветиме дека ќе постигнеме некои нови победи и промени во споредба со претходната.

И, секако, ништо од ова не би било можно без Дедо Мраз.

Дедо Мраз е неопходен дел од новогодишната атмосфера, особено за децата. Тој е тој мистичен чичко кој им носи на добрите деца подароци што ги сакале во претходната година и поради ова, децата се способни да ја променат својата автентичност и однесување, пишува Владимир Пауновиќ, социјален работник од српскиот Центар за исчезнати и злоупотребувани деца.

– Биди добро момче или девојче и подарокот ќе ти стаса! – е главната порака што ја носи Дедо Мраз. Но, што друго е потребно за Дедо Мраз да му го достави посакуваниот подарок на некого? Тој дел станува интересен. За да добие детето подарок, треба да седне во скутот на Дедо Мраз. Постои мал проблем во практикувањето на ова, а тоа многу влијае на однесувањето на децата во иднина.

Дали е ова нешто што навистина го сакаме – поради подарок или сликање тие да ѝ веруваат на непозната личност која мејнстрим медиумите ја претставуваат како најголем пријател на децата? Прашање за размислување за сегашните родители:

Колку пати сте го однеле вашето дете да се слика со Дедо Мраз без детето да го сака тоа? И дали детето навистина би седело во скутот на Дедо Мраз ако не му бил ветен подарок?

Прашањето за личните граници кај децата е сè уште табу тема во нашето општество, со оглед на тоа што во воспитниот дискурс на нашето општество сè уште доминираат оние старите: „Ти слушаш сè, толку си добро момче или девојче“ или „Бакни го дедо ти, баба ти, чичко ти, кумот, немој да си непослушен“ или „Мора да слушаш, биди добро дете“ и така натаму.

Овој културен феномен во нашето општество не е единствен, постои насекаде во светот, а самата цел на овој облик на воспитување е првенствено да се создаде основа за општествено прифатливо и предвидливо однесување, а не да се развие личноста и ставовите на детето.

Несвесно, родителите на овој начин создаваат личност кај детето која ќе ги занемари своите потреби, граници и инстинкти и ќе создаде личност која нема лесно да каже „не“ и која ќе им угодува на другите. Со задоволување на барањата на родителите или очекување награда, детето може несвесно да пушти во својот простор личност чии намери може да бидат злобни. Ова создава услови кои потенцијално можат да го претворат детето во жртва на насилство од врсници, предатор или насилен партнер во иднина.

Затоа е важно да се запрашаме: што всушност учи детето од ситуација во која возрасните го убедуваат да седне во скут на личност што не ја познава, само затоа што „мора“ да го стори тоа?

Можеби ние возрасните го гледаме ова само како празнична традиција и симпатичен обичај, но внатрешниот свет на детето функционира поинаку. За детето, чувството на сигурност е поважно од ритуалите, а довербата не може да се изгради за неколку минути, со трепкачки светла и ветување за подароци.

Кога детето покажува страв, непријатност или одбивање, тоа не е „непослушно“ ниту во „минлива фаза“. Тоа е јасен сигнал дека детето чувствува дека неговите граници се нарушени.

Детето сè уште нема вокабулар да каже: „Не се чувствувам безбедно“ или „Не го сакам ова“, па затоа зборува низ солзи, грчење на телото, вртење на погледот или одбивање. А нашата работа како возрасни е да ги слушнеме тие сигнали.
Ако го научиме детето да ги игнорира сопствените граници заради традицијата, подарокот или убавата фотографија, испраќаме порака дека неговите чувства се помалку важни од очекувањата на околината. Ова може да има долгорочни последици: детето расте во личност на која ѝ е потешко да каже „не“, која се сомнева во сопствените инстинкти, која полесно ја потиснува непријатноста и која станува поранлива на манипулација.

Можеме да го создадеме ритуалот на Дедо Мраз на побезбеден и поздрав начин, така што детето само ќе стои до Дедо Мраз, а не во неговиот скут, и тоа е сосема доволно. Или можеби воопшто не сака да се фотографира. И тоа е во ред.
Од нас зависи да им покажеме на децата дека границите се почитуваат, дека телото никогаш не се дава „автоматски“ и дека ниту подарокот ниту празникот не треба да бидат условени од физичка блискост со странец. Правејќи го тоа, не ги лишуваме од магијата на празникот; напротив, ги учиме дека вистинската магија е во тоа да се чувствуваат безбедно, да бидат слушнати и почитувани.

На крајот, можеби најважно е да се запрашаме во какви возрасни сакаме нашите деца да пораснат? Такви кои се согласуваат со нешто што прави да се чувствуваат непријатно само затоа што „така треба“ или такви кои знаат да се слушаат себеси, своето тело и своите граници?

Ако го сакаме второто, тогаш е вистинско време да почнеме од мали, секојдневни ситуации, па дури и оние што се кријат зад светкави лампички, новогодишни подароци и познатото црвено одело.