Одот на детето може да укажува на аутизам

Начинот на кој одат луѓето може да помогне во порано идентификување на аутизмот, вели австралиски експерт за ментално здравје. Ова откритие би можело да ја олесни дијагнозата, особено кај децата, бидејќи се базира на објективно набљудување, за разлика од постојните методи кои не се темелни исклучиво на проценка на однесувањето и развојните обрасци.

Професорката Никол Рајнхарт, клинички психолог со повеќе од 20 години искуство, објаснува дека „невообичаениот начин на одење“ сега е официјално признат како еден од дијагностичките индикатори за аутизам во Дијагностичкиот и статистички прирачник за ментални нарушувања (DSM-5). Ова е важен чекор за аутизмот бидејќи сè уште не постои медицински тест, како што се крвните анализи тест или магнетна резонанца.

Според професорката Рајнхарт, разликите во одењето се поврзани со развојот на мозокот, особено во деловите одговорни за движење, базалните ганглии и малиот мозок. Базалните ганглии ги управуваат движењата, додека малиот мозок одржува рамнотежа користејќи информации од увото, очите и мускулите. Ако овие делови од мозокот не функционираат правилно, може да се појават специфични обрасци на одење.

Како да препознаете одење поврзано со аутизам?

Некои од најочигледните знаци вклучуваат одење на прсти, одење по внатрешната страна на стапалото или одење по надворешната страна на стапалото. Сепак, кај луѓе со поблаги форми на аутизам, овие разлики често се посуптилни.

„Студиите што опфаќаат повеќе од 30 години истражување покажале дека овие модели на одење имаат тенденција да бидат побавни, имаат пошироки чекори и транзицијата помеѓу чекорите трае подолго отколку кај децата со типичен развој“, вели професорката Рајнхарт. Таа додава дека овие модели опстојуваат во текот на целиот живот и можат да станат поизразени со текот на годините.

Кога е потребен третман?
Експертите веруваат дека овие модели на одење би можеле да станат корисни алатки за рана и попрецизна дијагноза на аутизам, особено кај малите деца. Сепак, професорката Рајнхарт нагласува дека третманот или терапијата не се секогаш неопходни. Интервенцијата се препорачува само ако начинот на одење го попречува секојдневното функционирање, го зголемува ризикот од паѓање или спречува учество во физички активности.

Во овие случаи, најчесто се препорачува физикална и работна терапија за подобрување на рамнотежата, мускулната сила и координацијата. Во потешки случаи се користат ортопедски помагала, гипс или, ретко, хирургија. Кога станува збор за деца, Рајнхарт нагласува дека терапијата не мора да биде строго медицинска. Активности како што се спортот и танцот можат да бидат исклучително корисни.

„Програмите што вклучуваат движење во текот на училишниот ден им помагаат на децата со аутизам да развијат моторни вештини заедно со своите врсници. Ова им овозможува подобро да ги управуваат своите движења, наместо да ги гледаат разликите во одењето како нешто што бара корекција“, истакнува Рајнхарт.

Сѐ повеќе деца добиваат дијагноза
Според американските Центри за контрола и превенција на болести (CDC), бројот на деца дијагностицирани со аутизам значително расте. Додека во 1960-тите и 1970-тите, проценките биле околу едно дете од 5.000, во 2022 година, едно од 31 деца под осумгодишна возраст биле дијагностицирани со аутизам.

Ова зголемување делумно се објаснува со подобрите дијагностички алатки, поголема свест во општеството и полесен пристап до услуги. Сепак, некои научници го истражуваат и можното влијание на исхраната и факторите на животната средина.

Иако просечната возраст на дијагностицирање е околу пет години, многу родители ги забележуваат првите знаци уште во втората година од животот на своето дете. Затоа раното препознавање, вклучително и одењето, е сè поважно во процесот на дијагностицирање и поддршка.