Што е прекумерна стимулација кај децата? Знаците на престимулација варираат според возраста и темпераментот

Не е невообичаено малите деца да имаат големи емоции и често се јавува претерано емоционално однесување иако претходно сè изгледало во ред.
Постојат многу фактори кои можат да придонесат за појава на лутина или претерано емоционално однесување кај децата, но еден од главните виновници е прекумерната стимулација.

Сензорното преоптоварување лесно може да го исцрпи детето. И покрај тоа што изгледа како ненадеен слом, обично постојат неколку клучни знаци кои сигнализираат дека прекумерната стимулација е на пат. Како да препознаете кога вашето дете е претерано стимулирано, како да му помогнете да се чувствува подобро и што да направите за да спречите идни колапси.

Што е прекумерна стимулација?
Преголемата стимулација е одговор на телото на прекумерна активност или стимули. Сите ние постојано комуницираме со стимули во нашата околина, но секој има различни капацитети и ограничувања. Она што може да изгледа премногу варира од личност до личност. Малите бебиња можат полесно да бидат престимулирани од постарите деца, додека некои деца имаат понизок праг на која било возраст. И додека секое дете може да доживее престимулација, некои деца со аутизам, анксиозност или други дијагнози може да бидат посклони кон тоа.

Честопати, многу фактори играат улога во престимулацијата.

– Детето може да биде добро во парк полн со деца во летно попладне, но може да биде престимулирано од сите стимули во неговата околина ако е под стрес, не спиело добро или не појадувало – вели Кери Милико, доктор на науки, BCBA-D, LBA (NV), сертифициран аналитичар за однесување и директор на клиничко програмирање во CentralReach. Во основа, постојат многу варијабли кои влијаат на способноста на една личност да толерира надворешни стимули.

Зошто се случува престимулација?

Престимулацијата може да се случи кога нивото на сензорни стимули го надминува моменталниот капацитет на детето. Секое дете има свој индивидуален праг за стимулација, а нивната способност за примање сензорни стимули може редовно да варира. Може да биде повисока ако детето е добро одморено и неодамна јадело избалансиран оброк или ужина, додека може да биде помала ако му треба дремка или не јадело подолго време.

Секој вид сензорна стимулација, без разлика дали е визуелна, аудитивна, тактилна или друга, има потенцијал да стане преоптоварување за детето. Понекогаш тоа ќе биде комбинација од различните видови информации што детето ги прима.

– Престимулацијата може да се појави во рутински ситуации дома со гласна телевизија и музика, како и во посебни ситуации како што се гужви на забави и настани на отворено – вели Пјерет Мими Поинсет, доктор по медицина, педијатар и консултант за „Mom Loves Best“.

Луѓето со аутистичен спектар на нарушувања (АСД) или дефицит на внимание/хиперактивност (АДХД), или луѓето со интелектуални и развојни попречености (ИРП), може да имаат понизок праг за стимулација. На пример, етикета од маица, флуоресцентно осветлување, зуење на електроника или одредени текстури на храна се чести сензорни предизвикувачи за аутистичните лица што можат да доведат до прекумерна стимулација. „Овие деца доживуваат стимули на уникатни начини. Тие може да бидат почувствителни на сензорни искуства во споредба со оние на невротипичните поединци – додава д-р Свити.

Знаци дека вашето дете е престимулирано

Знаците на престимулација варираат во зависност од возраста и темпераментот.

Бебињата може да реагираат на престимулација со плачење, грчење на екстремитетите и/или вртење на главата. Малите деца и децата од предучилишна возраст може да покажат однесувања што личат на напади на бес. Постарите деца може да имаат и напади на бес, да делуваат нерасположено или да бидат во состојба да вербализираат чувства на преоптовареност.

Децата кои имаат тешкотии со обработката на стимули во нивната околина може да ги избегнуваат, да побегнат или да ги минимизираат овие стимули. Може да забележите дека вашето дете изгледа раздразливо или немирно. Може да се појават однесувања кои се повторуваат за да се смират кога се чувствуваат престимулирано, како што се нишање напред-назад, одење или потпевнување.

Однесувањето на некои деца ескалира и станува поекстремно, како што се плачење, врескање, фрлање на земја или дури и самоповредување. Кога овие однесувања се јавуваат поради престимулација, тоа се нарекува слом.

Престимулација: Знаци на кои треба да се внимава
Бебиња:
Плачење
Грчење на екстремитетите или стискање на тупаниците
Вртење на главата од изворот на стимулација

Мали деца:
Плачење
Се однесуваат намќоресто или раздразливо
Се фрлаат на подот

Деца од училишна возраст:
Се однесуваат намќоресто, преуморно или раздразливо
Се однесуваат диво или агресивно
Доживуваат однесување слично на бес

Како да му помогнете на вашето престимулирано дете

Откако ќе сфатите дека вашето дете е престимулирано, најдоброто нешто што можете да го направите е да ги отстраните стимулите – или да го преместите вашето дете од околината. Обидете се да го внесете во простор со малку стимулација. Не треба да се обидувате да резонирате со престимулирано дете или да очекувате од него „само да се справи со тоа“. Нему му е потребна помош. Можете да му помогнете на вашето дете да се саморегулира така што ќе му дадете простор да се опушти и смири.

– Можеби ќе можат сами да се смират, или можеби ќе треба да му помогнете да се смири – вели д-р Милико.

– Не го срамете вашето дете и запомнете дека сензорното преоптоварување не е ниту намерно ниту манипулативно.

Ако не можете да го направите тоа, обидете се да го намалите нивото на стимулација колку што можете. Можете да го држите вашето дете блиску, да му ги покриете ушите или да ги затемните светлата.

– Некои мали бебиња добро реагираат на повивање или ставање во носилка за бебиња – вели д-р Поинсет.

– Малите деца и децата од предучилишна возраст може да имаат корист од вклучување во потивка активност, како што е читање или пеење позната песна.

Како да се спречи прекумерна стимулација

Можете да помогнете во спречувањето на прекумерна стимулација кај вашето дете со тоа што ќе се потрудите да учите и да ги предвидите неговите потреби.

– Бидете свесни за тоа со кои сензорни искуства вашето дете не се чувствува удобно и обидете се да ја минимизирате изложеноста на нив доколку е можно. Мало планирање однапред може да помогне во ублажување на потенцијалното сензорно преоптоварување = вели д-р Милико.

На пример, бебињата и малите деца честопати се справуваат подобро ако активностите и задачите се кратки и вклучуваат паузи. Тие може да имаат корист од дремка или тивко време по бучна активност, како што е одење на игралиште или забава.

Исто така, помага да се биде свесен за уникатниот темперамент на вашето дете. На пример, на некои деца им се потребни повеќе паузи или имаат помала толеранција на толпа. Ако ова звучи како вашето дете, избегнувајте колку што можете и обидете се да му помогнете на вашето дете да ги одржува нивоата на стимулација ниски кога не можете.

– Ако знаете дека вашето дете може да биде почувствително на гласни звуци, носете слушалки на места што може да бидат гласни – вели д-р Милико.

Важно е да ги соопштите потребите на вашето дете на другите лица кои се грижат за него, како што се членовите на семејството, дадилките или наставниците, за да можат сите да бидат свесни за најдобрите стратегии.

Кога да посетите здравствен работник поради прекумерна стимулација

Ако чувствувате дека вашето дете е редовно премногу стимулирано и дека тоа ви го нарушува секојдневниот живот, можеби ќе сакате да побарате совет од здравствен работник. Можете исто така да се обратите и ако сте загрижени за тоа колку се екстремни реакциите на вашето дете. Ако не сте сигурни, прашајте.

– Педијатар може да ви помогне да утврдите дали однесувањето на вашето дете е соодветно на возраста или дали неговиот темперамент е исклучително чувствителен – вели д-р Поинсет.

Педијатар или здравствен работник може да има совет кој ќе ви помогне да го регулирате вашето дете или може да предложи евалуација за проблеми како што се аутистичен спектар, ADHD, IDD или анксиозност. Без оглед на тоа дали на вашето дете му е дијагностицирано нешто, можете да добиете помош и совет кој ќе ви помогне да ја контролирате прекумерната стимулација на вашето дете.