Најмалку десетина деца во Шведска развиле неочекувани физички промени откако биле изложени на хормонски креми и спрејови во последниве години, изјавиле здравствените службеници за Euronews Health.
Во еден случај, 10-месечно девојче во Шведска развило зголемен клиторис кој личел на мал пенис откако често лежело на градите на нејзиниот татко кој користел гел со тестостерон. Во друг случај, 10-годишно момче почнало да развива гради откако неговата мајка била подложена на хормонски третман. Случаите ги пријавиле лекарите во Универзитетската болница Сахлгренска (Sahlgrenska) во Гетеборг, Шведска, кои ги предупредуваат родителите кои користат хормонски третмани да избегнуваат директен контакт по употребата на производите.
Секундарна изложеност
Локални третмани, како што се гелови, креми и спрејови, се препишуваат, на пример, на возрасни со хормонски нарушувања или на пациенти кои завршиле хемотерапија. Хормонските препарати содржат полови хормони кои нашите тела почнуваат да ги произведуваат за време на пубертетот. Овие хормони се стероиди и дејствуваат директно на ДНК, менувајќи ја експресијата на протеините низ целото тело.
Сепак, според шведските лекари, постои ризик децата да ги апсорбираат хормоните преку контакт кожа на кожа со возрасни кои ги користат овие третмани, што може да доведе до медицински компликации како оние што се пријавени во Гетеборг.
„Бебињата под 12 месеци имаат многу чувствителна кожа“, вели д-р Јована Далгрен, главен лекар на Одделот за педијатрија во Универзитетската болница Сахлгренска, нагласувајќи дека е потребно да се „заштитат децата од случајно изложување на многу силни полови хормони“.
Постојат и други опции
Постојат и други опции за родителите кои земаат хормонски препарати. Д-р Далгрен препорачува тримесечни инјекции за пациенти кои земаат тестостерон, додека фластери и вагинални таблети можат да бидат алтернатива на естрогенските спрејови. Родителите исто така можат да применат локални третмани на области со кои е малку веројатно децата да дојдат во контакт, како што се внатрешните бутови или горниот дел од грбот, и препорачува да ги чуваат лековите на безбедно место подалеку од дофатот на своите деца.
Недостаток на свест и покрај зголемениот број на случаи
Лекарите во Универзитетската болница Сахлгренска почнале да ги следат случаите на изложеност на хормони кај децата пред околу осум или девет години, што довело до нови медицински упатства, а фармацевтската компанија што ги произведува хормонските третмани, исто така, ги ажурирала своите предупредувања. Но, велат, и натаму не сме во целост свесни за проблемот.
„Растечката популарност на онлајн рецептите можеби придонела за зголемувањето на случаите. Во некои европски земји, вклучувајќи ги Шведска, Германија и Франција, платформите за телемедицинските платформи можат легално да препишуваат хормони“, рекла д-р Далгрен. Според шведската агенција за лекови, Läkemedelsverket, од 2019 година имало дванаесет извештаи за „несакани хормонални ефекти кај децата“. Уште два случаи се пријавени во Европската агенција за лекови. Сепак, Далгрен верува дека вистинскиот број е веројатно поголем.
Распространет проблем
Претходно оваа година, шведското медицинско списание, Euronews Health, објавило 41 случај на сомнителна секундарна изложеност кај деца и возрасни ширум светот поврзана со лекови што содржат естроген (помеѓу 2018 и 2025 година) и 66 случаи поврзани со производи што содржат тестостерон помеѓу 2004 и 2025 година. Педијатриските ендокринолози во Велс минатата година објавиле случаи во кои децата развиваат рани знаци на пубертет по изложеност на хормонски гелови или спрејови што ги користеле нивните родители. Студијата вклучувала слични случаи како шведскиот случај, како и случај на девојче со развој на градите и промени во расположението поради употребата на естрогенски гел од страна на нејзината мајка. Истражувачите, исто така, ги истакнале импликациите врз менталното здравје што неочекуваната изложеност на хормони може да ги има и врз децата и врз нивните родители, кои често се чувствуваат виновни.
Понатамошен третман
Некои млади пациенти со повторена изложеност во подолг временски период имаат потреба од понатамошен третман како возрасни. На пример, 10-годишно момче со необичен раст на градите сега чека операција за намалување на градите, а неговиот раст на коските може да биде нарушен поради забрзано стареење на коските. Девојчето со зголемен клиторис во Шведска целосно се опоравило откако престанала изложеноста, рекла Далгрен.
Таа предупредува дека долготрајната изложеност на тестостерон може да го зголеми ризикот од згрутчување на крвта, срцеви удари, мозочни удари, па дури и рак кај возрасните. Кај децата, штетата може да биде доживотна.