Три суптилни шаблони кои ги водат човечките животи

Во студија од 1979 година, когнитивните научници откриле нешто необично: Кога од учесниците било побарано да ги опишат секојдневните искуства (одење на лекар, вечера во ресторан), тие добиле речиси идентични одговори. Испитаниците ги наведувале истите редоследи, истите чекори и очекувале исти исходи.

Оттогаш, истражувањата покажаа дека овие обрасци се протегаат многу подалеку од секојдневните активности и влијаат на целиот човечки живот. Луѓето се потпираат на длабоко вкоренети „когнитивни шаблони“ или обрасци, матрици и навики на размислување и тоа, не само кога извршуваат секојдневни ритуални задачи, туку и кога градат кариери, врски и личен идентитет.

И, иако овие модели можат да дадат утеха, често спречуваат да се достигне полн потенцијал.

Туѓи шаблони

Еден од најдоминантните когнитивни или ментални шаблони е шаблонот на автоматизиран тек на животот или на неговото продолжување.

„Овој модел е всушност претпоставката дека следното поглавје од вашиот живот мора логично да произлезе е од претходното. Останувате во кариерата што повеќе не ја сакате, останувате во односи што повеќе не ви се корисни и избегнувате да истражувате можности кои делуваат неусогласено со тоа кој сте биле досега. Оваа заблуда на доследност произлегува од склоноста на човечкиот мозок кон познати наративи или приказни кои имаат смисла и даваат насока и чувство на сигурност дека сте на вистинскиот пат“, пишува неврологот Ен Лаура ле Канф во еден од нејзините написи.

Друг шаблон кој суптилно управува со вашето однесување е Шаблонот на задоволување на другите.

„Притисокот да се усогласите со општествените очекувања е силен. Често е маскиран во мудрост или разборитост. Од мали нозе, усвојувате социјално одобрени пресвртници – образовни достигнувања, хиерархии во кариерата, временски рамки за врските. Желбата вашата околина и семејството да ве прифатат и да го одобрат она што го правите, често спречува многумина да тргнат по неконвенционален пат, дури и кога тој пат е повеќе во согласност со вашето лично разбирање за успехот (на пример, некој останува во кариерата што не ја сака само за да ги исполни семејните очекувања).

Третиот шаблон е Епскиот шаблон. Можете да го разберете како верување дека животот треба да се врти околу една голема цел. Таа идеја е примамлива и секој поискусен ќе ја препорача: пронајди ја „онаа вистинската работа“ која ти е судена и посвети ѝ го целиот живот.

Сепак, истражувањата покажуваат дека ваквиот начин на размислување е погрешен. Многумина кои следат една страст на крајот се разочаруваат кога ќе наидат на препреки, мислејќи дека направиле погрешен избор наместо да ја прилагодат својата насока. Други се чувствуваат изгубено кога воопшто не успеваат да идентификуваат една единствена, вистинска цел. Вистината е дека повеќето луѓе се мултипотенцијални, љубопитни суштества кои се развиваат и имаат различни интереси. Прифаќањето на оваа флуидност може да доведе до поисполнет живот.

Како да се ослободите од шаблоните?
Когнитивните обрасци обезбедуваат корисна структура, особено за рутински активности, но тие не треба да го диктираат текот на вашиот живот, пишува неврологот Ен Лаура ле Канф. Препознавањето на овие невидливи, но секогаш присутни шеми на размислување е првиот чекор за ослободување од нив. Клучот не е во драматичен пресврт, туку во ментална промена – замена на крутите очекувања со експериментален начин на размислување. Дозволувајќи си да испробате нови можности без притисок од фиксен исход, ја отворате вратата за живот кој е повеќе во согласност со вашите вистински вредности.

Еден од најефикасните начини да го пореметите когнитивниот шаблон е да го преиспитате неговото потекло. Дали очекувањето го наметнало семејството, го зацврстила културата или е самоопределено врз основа на застарени уверувања? Со испитување на вашите најосновни, навидум природни амбиции, можете да ги одделите наследените влијанија од она што навистина ви е важно.

За да ја откриете шемата за автоматизираниот тек на животот, можете да се запрашате: Дали се пријавувам за оваа работа затоа што можам да учам и да напредувам или затоа што „има смисла“ во однос на мојата претходна работа?
Кај шаблонот на задоволување на другите, запрашајте се: Дали ја следам оваа пресвртница во кариерата заради себе или за да ги импресионирам другите?
За епскиот модел: Дали ѝ се посветувам на оваа цел затоа што навистина ме интересира или затоа што чувствувам притисок да ја најдам својата цел?

Шаблонот мора да се преиспита

„Големите животни промени можат да бидат страшни, поради што многу луѓе се држат до познатите обрасци, шаблони и матрици кои им даваат чувство на сигурност. Моќен начин да се излезе од нив е со примената на мали, нискоризични експерименти. Наместо да ја оставите долгогодишната кариера преку ноќ, можете да се обидете да рабптите „фриленс“ во нова област или да запишете некој курс.

Наместо веднаш да се преселите, можете да поминете неколку недели во друг град. Со експериментирањето со нови начини на живот, си давате можност да направите постепени промени без притисокот „се или ништо“.

Внатрешните мисловни модели и шаблони често доаѓаат со однапред дефинирани мерки за успех: напредување, финансиски цели, општествено признание. Но, тие мерила можат да бидат ригидни и ограничувачки. Што ако успехот не значи исполнување на традиционалните цели, туку истрајна љубопитност, промена и раст? прашува Ен Лаура ле Канф.

„Ослободувањето од овие когнитивни шаблони значи оддучување од она што ве учеле да го очекувате од себе. Тоа значи да се ослободите од наративите што сте ги интернализирале и да се ослободите од потребата за безбедност и традиционалните поими за успех. Потребна е храброст да се преиспитаат вкоренетите наративи, да се испробаат нови можности и да се редефинира успехот по сопствените мерила. Кога ќе го прифатите овој експериментален начин на размислување, си давате дозвола да изградите живот во согласност со сопствените“, вели неврологот Ен Лаура Ле Канф сумирајќи ги сите придобивки од препознавањето и преиспитувањето на длабоко вкоренетите обрасци.