Многу порнографија, помалку мозок! Прекумерното гледање порно-содржини предизвикува зависност слична на онаа од дрога

Во 2014 година, научниците откриле дека високофреквентното гледање порнографија е во корелација со намалувањето на сивата материја во системот за наградување на мозокот. Овие промени биле изразени пропорционално на фреквенцијата на гледање, што сугерира дека мозокот буквално ја менува својата структура ако е изложен на таков модел на однесување на долг рок.

Со други зборови: колку повеќе порнографија, толку помалку мали сиви клетки. Ова е научно докажан факт за намалувањето на волуменот на мозокот во клучните региони за регулирање на однесувањето и самоконтролата.

Студија од 2025 година се обидела да направи разлика помеѓу субјектите кои повремено консумираат порнографија и оние кои ја користат на начин што се граничи со зависно однесување. Вторите често се нарекуваат „gooneri“ – термин што се користи за лица кои признаваат дека нивното консумирање порнографија станало секојдневна навика со изразени компулсивни карактеристики.

Резултатите биле сосема јасни: тие покажале зголемена активност во деловите од мозокот поврзани со системите за наградување и зависност. Но, во исто време е забележан пад на функциите поврзани со когнитивната регулација – особено оние што вклучуваат способност за контрола на импулсите, филтрирање на вниманието и планирање, пишува Bug.

Однесувањето на зависниците од порнографија е слично на она на зависниците од дрога
Зависниците од порнографија губат интерес за реалниот живот (илустрација)

Луѓето со изразени шеми на гледање порнографија често развиваат форма на зависност што наликува на толеранција кај дрогата – истата содржина повеќе не предизвикува реакција, а стимулите што претходно биле доволни за возбуда сега изгледаат млаки и неефикасни. За повторно да го почувствуваат посакуваното ниво на возбуда, корисниците честопати посегнуваат по сè поекстремна содржина, понекогаш дури и со морално или правно сомнителни елементи. Овој маѓепсан круг на стимулација и толеранција брзо го исцрпува капацитетот на мозокот за емоционална и сексуална регулација.

Во исто време, работната меморија почнува да ја губи својата ефикасност. Импулсивноста се зголемува: мозокот сè повеќе избира краткорочно задоволство пред долгорочните придобивки, а способноста за донесување внимателни одлуки е сè поослабена. Ефектот е сличен на оној забележан кај луѓе со нарушување на вниманието или оштетување на фронталните региони на мозокот.

Еректилна дисфункција предизвикана од порнографија

Основното прашање е: кога рекреативната забава почнува да се претвора во невродегенерација? Повеќето експерти се согласуваат дека кога гледањето порнографија повеќе не е прашање на задоволство, туку на автоматизам, а последиците се чувствуваат во секојдневниот живот, тогаш зборуваме за нивото на зависно однесување. Невролошките обрасци на прекумерна употреба на порнографија навистина личат на оние на зависноста од супстанции.

Со текот на времето, мозокот на таквите корисници почнува да го поместува фокусот од системот одговорен за планирање, самонабљудување и донесување одлуки кон автоматизирани, импулсивни реакции водени од инстинкти и навики. Во оваа транзиција, кормилото го презема лимбичкиот систем, делот од мозокот одговорен за обработка на емоции и основни стимули, додека рационалните и инхибиторните центри се сведуваат на улоги на пасивни набљудувачи.

Размислувањето се одложува, а донесувањето одлуки се остава на инстинктот. Сепак, и во овие околности може да се функционира до одреден степен во секојдневниот живот сè додека системот не се прегрее или не се сруши.

Во оваа состојба, лицето повеќе не донесува одлуки врз основа на рефлексија, туку автоматски реагира на стимулите. Системот за наградување станува пречувствителен, додека системите за контрола на импулсите забавуваат и стануваат сè понесигурни.
Дисрегулацијата на допаминот и неврохормоналните системи придонесува за појава на таканаречена еректилна дисфункција предизвикана од порнографија, проблем што станува сè почест кај помладите мажи. Она што некогаш изгледало возбудливо и природно, сега се перцепира како премногу благо, недоволно или дури и здодевно.

Еректилната дисфункција кај помладите мажи е потврдена клиничка реалност, сè поприсутна во терапевтските ординации.

Праг од 11 или повеќе часа неделно или секојдневно гледање порнографија со намалена контрола најчесто се класифицира во научните трудови како „проблематична употреба“.

Различни видови терапија

Таквиот модел укажува на зголемен ризик за развој на компулсивно однесување и когнитивни тешкотии, вклучувајќи намалено внимание, послаба меморија и нарушено донесување одлуки.

Додадете на ова појава на емоционална вкочанетост – губење на чувствителност на вистински емоционални стимули – како и намалена мотивација за активности кои претходно не барале дополнителна стимулација, па дури и општа неспособност за концентрација, и добиваме прилично јасна дијагноза: мозокот се прилагодил на порнографијата како главен извор на стимулација. Наместо да наоѓа награда во реални искуства, човечки односи или достигнувања, мозокот сè повеќе го избира патот на најмал отпор – кликнување, гледање, краток допамински наплив и ништо повеќе.

Опсесивните гледачи на порнографија не се исклучок, туку се одличен пример за тоа како технологијата – ако се користи без умереност и свест – може да ја заобиколи нашата волја и да ја преземе контролата. Со други зборови, зборуваме за единствена зависност од дигитална стимулација.

Некои истражувања сугерираат дека мозокот може да ја врати изгубената функција, но тоа бара време, трпение и апстиненција. Како и со секоја зависност, нема моментално решение. Првите неколку дена без редовен стимуланс се често најтешки.