Дали ќелавоста се наследува од мајката? Еве што вели науката
Генетиката на ќелавоста е комплексна и вклучува повеќе гени, кои се пренесуваат и од мајката и од таткото, а можат да бидат под влијание и на фактори од животната средина.
Губењето на косата е еден од најчестите естетски проблеми кај мажите. Често се вели: „Ако твојот дедо по мајчина линија бил ќелав и ти ќе бидеш ќелав“. Но, колку вистина има во оваа изјава? Дали мајката навистина го пренесува генот за ќелавост?
Најчестата форма на губење на косата е андрогенeтска алопеција, која погодува милиони мажи и жени ширум светот. Самиот термин укажува на два фактори кои се вклучени:
андрогени хормони (како што е тестостеронот),
генетска предиспозиција.
Со години се верувало дека ќелавоста се наследува исклучиво од мајката. Ова е затоа што еден од најпроучуваните гени поврзани со ќелавост се наоѓа на X хромозомот. Генот AR, кој се наоѓа на X хромозомот, е одговорен за производство на андрогениот рецептор, кој е „влез“ за андрогените хормони во клетките. Некои варијанти на овој ген се поврзани со зголемен ризик од предвремена ќелавост кај мажите.
Студија објавена во списанието „Nature Genetics“ во 2005 година ја потврдила оваа врска: луѓето со одредени варијанти на генот AR имаат поголема веројатност да почнат да ја губат косата на млада возраст, објавува порталот OK Salute.
Во годините што следеа, истражувањата напредувале, покажувајќи дека ќелавоста не е поврзана само со X хромозомот. Други студии идентификувале повеќе од 250 ДНК региони (генетски локуси) вклучени во предиспозицијата за опаѓање на косата, распоредени на други хромозоми наследени од двајцата родители.
На пример, истражување објавено во PLoS Genetics во 2017 година истакнало дека ќелавоста е полигенска состојба, што значи дека е одредена од комбинација на многу гени. Ова значи дека таткото, исто така, придонесува за генетското пренесување на ризикот од ќелавост.
Покрај тоа, факторите на животната средина како што се начинот на живот, стресот, исхраната и пушењето исто така влегуваат во игра, што може да го забрза или забави процесот на опаѓање на косата.
Доколку забележите абнормално или прогресивно опаѓање на косата, важно е да не се потпирате на лекови „направи сам“, туку да се консултирате со дерматолог или трихолог. Денес, постојат неколку решенија за забавување или борба против ќелавост, од фармаколошки третмани до регенеративна медицина и трансплантација.