Мајка ми ја нема, ама има многу други: Зошто ни се неопходни дневни центри за лицата со деменција

На синоќешната тркалезна маса на тема: Да помагаме и почитуваме, а не да отфрламе, на дневен ред беше прашањето дали и колку сме толерантни кон лицата со деменција. Организацијата беше на Inner Wheel Club Skopje Europea, а интересот беше голем.

За разлика од пред 3-4 години, кога јас и мојата мајка која имаше деменција отидовме за првпат на скопскиот плоштад, на одбележувањето на Светскиот ден на Алцхајмер кој секоја година го организира Институтот за Алцхајмерова болест и Невронаука и неговата претседателка д-р Габриела Новотни и кога не сретнавме ниту еден друг пациент со оваа дијагноза, сега луѓето се конечно малку поотворени па на оваа тема зборуваат јавно. Така беше и синоќа кога и од говорниците на бината и од присутните во публиката можевме да слушнеме неколку лични приказни. Дури, во текот на настанот од публика се јави и една жена со дијагноза на деменција која зборуваше за тоа како таа и нејзиното семејство се соочиле со дијагнозата.

На настанот се прикажа краткометражниот документарен филм „Деменција – еден месец во животот“, а по филмот следуваше панел дискусијата на која зборуваа актерката Тања Кочовска, д-р Габриела Новотни, специјалист-невролог, д-р Анита Арсовска, специјалист-невролог и Драгица Русевска Христова, новинарка и авторка на книгата „Кога мама заборави дека ме сака“. Настанот го модерираше новинарката Ели Танасковска од МТВ чиј татко исто така, бил болен од деменција.

Тие ги споделија своите лични искуства со своите родители, додека докторките зборуваа повеќе за симптомите, за тоа што се подразбира под склероза, деменција и Алцхајмер, што може да се очекува, но и што е потребно за лицата со деменција да останат функционални подолго време.

Повеќе од 20.000 лица во земјава се соочуваат со некаков вид деменција, а со оглед на општото стареење на населението, се очекува нивниот број да биде уште поголем и секој од нас ќе се соочи на некој начин со оваа болест, рече д-р Габриела Новотни.

За жал, од старателите и семејствата кои секојдневно се борат со натчовечки напори за да обезбедат само основно функционирање на оние за кои се грижат, не може да се очекува потребната поддршка. Практиката во светот вели дека овој тип на работа, кој е дел од стандардот за грижа за лицата со деменција, е остварлив во дневните центри кои кај нас не постојат.

Со нив, беше потенцирано во синоќешните дискусии, освен што заболените би се социјализирале и прогресијата на болеста на овој начин донекаде би се забавила, негувателите би добиле можност, односно време за барем малку грижа за себе, за работата, децата, за другите членови на семејството кои често се запоставени.

Дневните центри се огромен чекор на општеството во создавањето похумана средина за пациентите и нивните семејства. И токму за тоа веќе со години наназад апелира и д-р Новотни и семејствата на пациентите.

Познато е дека со општото стареење на населението, значаен е бројот на заболени од Алцхајмерова болест во целиот свет, вклучително и кај нас. Веројатно е многу поголем отколку што мислите. Познато е и дека можностите за лекување се многу ограничени и дека грижата за овие пациенти е голем проблем за нивните семејства. Поради сето ова, нашето општество треба да се потруди да им помогне на семејствата на овие пациенти и да ги третира на хуман и достоинствен начин. Еден од најдобрите начини за ова е да се формираат институции за дневен престој на овие пациенти, каде што би работеле стручни лица.

Верувајте, тоа би било огромно олеснување за нивните семејства и огромен чекор за нашето општество во однос на што е можно похумано постапување со нив.

Во меѓувреме, Институтот за Алцхајмер и Невронаука и д-р Новотни се обидуваат еднаш месечно, секој прв четврток во месецот да организираат Мемори кафе, поточно средби со пациентите и нивните семејства кадешто лицата со деменција имаат можност да се социјализираат, да се напијат кафе, да слушаат музика, да танцуваат ако посакаат, а нивните семејства да добијат некој совет, да разменат искуства. Иако е ова само мало чекорчe кон општество кое ќе биде потолерантно и попријателски настроено кон лицата со деменција, сепак е нешто, сепак е обид да се разбудат оние кои ако сакаат, можат многу повеќе.
Дневната грижа за болните од деменција не е нешто невозможно, тоа е секојдневна потреба за оние кои на каков било начин се поврзани со деменцијата, тоа е модел кој не само што ја зачувува и ја зголемува функционалноста на болниот поединец, туку и на семејството и општеството во целина. А средствата кои би се вложиле во дневните центри за заболените од деменција? Тие се сепак помали од оние кои ќе се заштедат преку зачувување на здравјето на неформалните негуватели, односно, на роднините кои се грижат за заболените, а на кои оваа 24-часовна грижа им се одразува токму врз здравствената состојба.