Стресот во детството и како тој влијае на здравјето и однесувањето подоцна во животот, открија истражувачите од Државниот универзитет во Охајо. Се случило нешто изненадувачки кога истражувачите почнале да истражуваат дали стресот во раниот живот имал ефекти врз повреди на главата, како и врз здравјето и однесувањето подоцна во животот.
Во една студија за животни, стресот променил ниво на активација на многу повеќе гени во мозокот отколку што се менуваат со удар во главата. Наодите од студијата биле објавени овој ноември во списанието Neuroscience, на годишниот состанок на Society for Neuroscience.
Стресот во детството го зголемува ризикот од разни болести
Веќе е познато дека повредите на главата се вообичаени кај малите деца, особено оние кои се здобиле како резултат на падови и може да се поврзат со нарушувања на расположението и социјални тешкотии кои се појавуваат подоцна во животот. Несаканите искуства од детството се исто така многу чести и можат да го зголемат ризикот од болести, ментални состојби и злоупотреба на супстанции во зрелоста.
„Не знаеме како тие две работи можат да влијаат на интеракцијата. Сакавме да разбереме дали доживувањето трауматска повреда на мозокот во контекст на стресни околности во раниот живот може да го смени одговорот на повреда на мозокот. А употребата на животни во експериментот ни овозможува навистина да навлеземе во механизмите преку кои овие две работи можат да влијаат на развојот на мозокот онака како што се случува“, објаснила една од авторките на студијата, професорката по психологија Кетрин Ленц од државата Универзитетот во Охајо.
Стресот е навистина моќен и не треба да се потценува
Првата група на експерименти на лабораториски глувци укажува дека потенцијалот на детскиот стрес, кој може да доведе до доживотни здравствени последици, можеби не е целосно разбран, велат психолозите.
„Откривме дека многу, многу повеќе гени се различно изразени како резултат на нашата манипулација со стрес во детството отколку како се справуваме со трауматска повреда на мозокот. Стресот е навистина моќен, а неговото влијание во детството врз развојот на мозокот подоцна во животот не треба да се потцени“, нагласува професорката Ленц.
За време на студијата, истражувачите привремено секојдневно одвојувале новородени глувци од нивните мајки во текот на 14 дена за да предизвикаат стрес имитирајќи ги ефектите од негативните искуства од детството, кои вклучуваат серија потенцијално трауматски настани. На петнаесеттиот ден, кога глувците во развој се еквивалентни на мало дете, животните кои биле под стрес и оние од контролната група без стресни емоции добиле повреда на главата како потрес на мозокот под анестезија. Три состојби – само стрес, само повреда на главата и стрес во комбинација со повреда на главата – биле споредени со неповредени глувци без стрес.
И стресот од детството и трауматските повреди на мозокот се доведуваат во врска со абнормално социјално однесување
Водачот на студијата Михаела Брејч ги испитувала промените во генската експресија во хипокампалниот регион на мозокот на животните. Само стресот и стресот во комбинација со трауматски повреди на мозокот дале неколку значајни резултати. Двата услови ги активирале патиштата во ексцитаторните и инхибитирните неврони кои обезбедуваат способност на мозокот да се прилагоди на сите видови промени – најмногу за да промовира флексибилност.
„И стресот и трауматската повреда на мозокот се поврзани со абнормално социјално однесување, а овие различни ефекти ги откриваме со сигнализацијата на окситоцин. Ова покажува дека ефектот на стресот може да го промени начинот на кој трауматската повреда на мозокот го менува мозокот. Окситоцинот е вклучен во одговорот на стресот и регенерацијата, па тоа би можело да значи дека би можел да биде интересен модулатор за следење во иднина“, нагласила Михаела Брејч.
Поголем ризик доаѓа подоцна во животот
Во понатамошните тестови за однесувањето на животните кои стареат, само животните кои доживеале стрес рано во животот имале тенденција на почесто влегување во широко отворен простор – локација што обично ги прави глодарите да се чувствуваат ранливи на предатори.
„Генерално, ова сугерира дека тие можат да преземаат повеќе ризици подоцна во животот, што е во согласност со човечкото искуство кое покажува дека стресот во детството може да го зголеми ризикот за одредени состојби како што се нарушување на дефицитот на внимание или АДХД, што може да се карактеризира со преземање ризик во однесувањето или употреба на супстанции“, вели Брејч.