Ресторани без деца, авиони без деца, паркови без деца…

Кога кај нас на улица ќе дојде или ќе помине непознат човек, почнуваат истовремено да лаат барем 4 кучиња. На тревниците човек не смее да згазне зашто се контаминирани со измет од кучиња, а продавниците за храна и други потрепштини за домашни миленици растат на секое ќоше. Факт е дека денес речиси и нема дом без домашно милениче. И факт е дека сопствениците на миленици се однесуваат кон нив како кон деца, а факт е и дека изгледа како на луѓето сѐ повеќе да им пречат децата. Деновиве повторно наголемо се полемизираше по барањето на една жена да се воведат авионски летови каде што нема деца. Низ светот, на популарните туристички дестинации постојат базени во кои е забранет влез за деца, се побројни се рестораните во кои исто така не примаат деца. И тука некаде се вклопуваат антинаталистите.

Кои се и што сакаат антинаталистите?

Поучени од искуството со корона вирусот, кој ненамерно го лансираше антиваксерското движење, не можеме а да не забележиме дека зад аголот демне уште едно движење. Постои одамна, исто така е на маргините и, изгледа, го чека вистинското време.
Колкумина од вас имаа слушнато за антиваксерското движење пред 20 години? Колкумина од вас го сфатија сериозно пред десет години кога почна да ги остава првите траги? Веруваме, не многу. Малку се оние кои не го гледаа како привремено чудо и кои од прва го препознаа неговиот потенцијал.

Иако денес сме соочени со неговата целосна сила, антиваксерското движење не е модерен феномен. Отпорот кон вакцините е присутен во различни земји во различни историски периоди. Семето на антиваксерското движење било засадено многу одамна, за што сведочат податоците дека уште во 19 век, десетици илјади луѓе во Лестер се противеле на задолжителната вакцинација против сипаници, која била најчеста причина за смрт во Европа во тоа време.

Иако беше на маргините со децении, движењето тивко се засилуваше и чекаше вистинско време да го покаже својот целосен потенцијал. Короната му го овозможи тоа.

Корона вирусот, велат, поминува. Колку и да е сѐ уште присутен, се чини дека му посветуваме сѐ помалку внимание. Малку се навикнавме, а малку и се изморивме. Од друга страна, многу сме свесни дека имаме поголеми проблеми. Нашата планета скапува, поради што прашањето за климатските промени е сѐ поактуелно. Се чини дека го достигнува својот зенит и дека сè повеќе ќе разговараме за зелените прашања. Колку ќе работиме на нивните решавања е друго прашање.

Поучени од искуството со корона вирусот, кој ненамерно го лансираше антиваксерското движење, не можеме а да не забележиме дека зад аголот демне уште едно движење. Постои долго време, исто така е на маргините и се чини дека го чека вистинското време. Нешто „посиво“, подраматично… Зборуваме за антинатализам.

Што е антинатализам?

Тешко е да се каже кога настанало движењето, иако е познато дека како филозофија датира уште од стара Грција.

Антинатализмот е филозофски и етички став против човечката репродукција. Антинаталистите сметаат дека човечката репродукција е неповратна, непотребна, неодбранлива и трајна форма на штета, без оглед на околностите и ситуациите. Нивните верувања се потпираат на фактот дека е морално погрешно да се има деца бидејќи животот, дури и во најдобри околности, не е подарок или чудо, туку штета и наметнување.

Членовите на ова движење сметаат дека човечкото страдање е непотребно и дека луѓето би требало да исчезнат. Едноставно, луѓето не треба да имаат деца и човечкиот вид треба постепено да изумре.

И бебињата имаат негативно влијание врз климатските промени

Иако се маргинално движење, тие се распространети низ целиот свет и имаат различни причини и грижи врз основа на кои ги бранат своите верувања и позиции. Од грижа за генетско наследство, избегнување на страдањето на децата, до загриженост за пренаселеноста и животната средина. Малата врата на која полека влегуваат ја претставува токму состојбата во која се наоѓа планетата Земја. Токму во модерното време, кога светот почна да станува свесен за проблемите со климатските промени, движењето го доби потребниот замав. Конкретно, на Фејсбук има десетици антинаталистички групи. Повеќето од нив имаат неколку илјади членови. Некои се активни, некои се од затворен тип, додека некои се неактивни.

Некои анти-наталистички групи се залагаат за идејата да се воздржат од раѓање деца со цел да се заштити животната средина. Некои луѓе избираат да немаат деца затоа што се плашат дека тоа ќе го зголеми глобалното затоплување.

Некои групи алудираат на идејата дека бебињата не треба да се раѓаат во воени зони, доколку има големи шанси детето да се роди со попреченост или ако родителите имаат ниски приходи.

Постои уште една тема која е заедничка за речиси сите антинаталистички групи. Луѓето ги судат оние со ментални здравствени проблеми кои имаат деца.

„Бебињата не се чудо“

Фејсбук страницата на организацијата наречена „Stop having kids“ има повеќе од пет илјади луѓе.

Во описот на организацијата се вели дека „Stop having kids“, признава дека во светот има несовесна количина на непотребно страдање, неправда и смрт. При што раѓањето служи како катализатор за сето тоа. Како резултат на тоа, морален императив е да се стремиме да се минимизираат и да се спречат (не принудуваат, со притисок или сила) што е можно повеќе нови животи. Ние се залагаме да го фокусираме нашето време, енергија и ресурси, кои инаку би биле наменети за нов живот, на грижата и подобрувањето на животот на веќе постоечките луѓе и места“.

Повеќе од пет илјади членови има и затворената (приватна) Фејсбук група „Бебињата НЕ се чудо (Престани да се размножуваш!) Во описот на групата, меѓу другото, се вели дека таа е дизајнирана да го отфрли митот дека бебињата се чуда.

„Ова ќе биде разоткриено со написи кои покажуваат глад, сиромаштија, болести, криминал, загадување и недостаток на приватност и простор меѓу човечката раса поради пренаселеноста. Никаде нема недостиг од деца. Всушност, има над милион сирачиња во нашиот свет на кои им требаат домови, но луѓето се уште се повторуваат, во традиционалистичко лудило и многупати не размислуваат за последиците за детето кое треба да живее живот што не го избрало… Потребно е многу на работа за да се заврши целиот животен век. Животот ни го наметнаа родителите поради нивните „желби“ „Репродукцијата е секогаш себична, никогаш алтруистичка“.

Исто така, се прави разлика помеѓу „вистинските антинаталисти“ – оние кои веруваат дека создавањето нов живот е секогаш и во сите ситуации погрешно – и денаталистите – кои не ја одобруваат репродукцијата само под одредени услови, како што се луѓето со генетски дефекти кои би можеле да се наследат од нивните потомци.

Решение или заблуда?

Во Велика Британија со години постои организација „Population Matters“. Иако луѓето од оваа организација не се антинаталисти, тие меѓу другото се залагаат за „помало семејство“.

„Ние правиме кампања, информираме, спроведуваме истражувања и правиме се што можеме за да поттикнеме отворена, искрена и конструктивна дебата за населението. Нашата цел е да создадеме бран на јавна свест и соодветно политичко дејствување за пренаселеноста и неодржливата потрошувачка.

Промовираме позитивни, практични, етички и целосни решенија – охрабрување за помали семејства, инспирација на луѓето за одржлива потрошувачка, со цел да им овозможиме на сите да уживаат во пристоен квалитет на живот, истовремено почитувајќи ги и одржувајќи ги природните екосистеми од кои зависи целиот живот на Земјата . Ние го зајакнуваме изборот. Во свет со ограничени ресурси, нашите избори за репродукција и потрошувачка се клучни за постигнување на таа визија за човештвото во хармонија со природата, просперитет на здрава планета. Сметаме дека секој треба да има слобода и можност да избере помало семејство“, се вели на веб-страницата на организацијата.

Вака размислуваат и принцот Хари и Меган Маркл, кои своевремено истакнаа дека повеќе нема да го „прошируваат“ семејството. Причината е зачувување на природата.

„Сите сме тука само за момент, ги позајмуваме придобивките на планетата, но во исто време ги нарушуваме нејзините текови. Немилосрдно ја искористуваме. Сакам да се посветам повеќе на заштита на природата за да можат во неа да уживаат следните генерации“, изјави принцот Хари во јули 2019. за „Вог“, нагласувајќи и тогаш дека две деца му се сосема доволни.

Вреди да се надоврземе на овој минатогодишен извештај на познатата финансиска компанија „Морган Стенли“, во кој се наведува зачудувачката теза дека сè поголем број луѓе неволно ќе се одлучуваат за потомство во светот што ќе биде уништен од климатските промени во следните децении. Аналитичарите на „Морган Стенли“ изјавија дека движењето против раѓањето деца поради страв од климатските промени расте и влијае на стапката на плодност побрзо од кој било претходен тренд на опаѓање на плодноста.

Има многу дебати за идејата дека помалку деца е најдобриот начин да се реши проблемот со климатските промени. Во интервју за Vox, Кимберли Николас, научник и коавтор на студија од 2017 година која ги разгледуваше најефективните промени во животниот стил и намалувањето на влијанието врз климата, рече дека намалувањето на населението не е решение.

„Точно е дека повеќе луѓе ќе трошат повеќе ресурси и ќе предизвикаат повеќе емисии на стакленички гасови, но тоа всушност не е релевантна временска рамка за вистинска климатска стабилизација, имајќи предвид дека оваа деценија имаме задача да ги преполовиме емисиите“, рече таа во таа прилика.

Меѓутоа, дека има причини за загриженост – има. За тоа зборува и истражувањето од 2020 година, спроведено од „Морнинг Консалт“ меѓу возрасните без деца во САД. Резултатите од истражувањето покажале дека секој четврти испитаник ги навел климатските промени како причина што моментално немаат деца.

Тоа нè засега и нас: климатските промени не се „некаде далеку“

Италија исто така се соочува со ваков проблем. Бројот на новороденчиња во оваа земја минатата година достигна најниско ниво од обединувањето на нацијата во 1861 година, а бројот опаѓа 12-та година по ред, соопшти Заводот за национална статистика.

И папата Франциско пред неколку месеци изрази отворена загриженост за овие податоци. Во таа прилика тој предупреди дека тоа претставува закана за иднината на државата, а тоа што сè помалку парови сакаат деца го нарече трагедија.

„Демографската „зима“ е причина за загриженост, барем кога станува збор за Италија. Се чини дека многу луѓе ја изгубиле желбата да имаат деца. Многу парови претпочитаат да бидат без деца или да имаат само едно дете, што е трагедија Тоа е во спротивност со нашите семејства, земјата и иднина“, рече Папата.

Да се намали човечкото страдање

Меѓу најпознатите антинаталисти е Дејвид Бенатар, еден од најпесимистичките филозофи. Тој верува дека животот е толку лош и толку болен што човечките суштества треба да престанат да имаат деца од сочувство. Затоа, целта на антинатализмот за него е намалување на човечкото страдање.

„Иако добрите луѓе се трудат да ги поштедат своите деца од страдањето, малкумина се чини дека забележуваат дека единствениот загарантиран начин да се спречи целото страдање на нивните деца е никогаш да не ги доведат тие деца во постоење“, напиша Бенатар во „Подобро никогаш да не сум бил: штета од настанувањето“.

Во оваа книга, Бенатар го цитира Софокле: „Најдобро е никогаш да не се родиш, но ако мораме да ја видиме светлината, следното најдобро нешто е брзо да се вратиме од каде што сме дошле“.

Според него, репродукцијата е фундаментално сурова и неодговорна – не само затоа што секого може да го снајде ужасна судбина, туку затоа што самиот живот е „проникнат со зло“.

Меѓутоа, за Бенатар смртта е лоша колку и животот.

„Животот е лош, но и смртта е лоша“, истакнува тој во својата книга.

„Се разбира, животот не е лош во секој поглед. Ниту смртта е лоша во секој поглед. Меѓутоа, и животот и смртта се, во клучните аспекти, страшни. Затоа тој тврди дека е подобро воопшто да не влезете во неволја.