Менопаузата како тригер за автоимуни болести

Менопаузата е придружена со пад на нивото на прогестерон и естроген хормони, кои предизвикуваат симптоми како што се ноќно потење, топли бранови и чести промени на расположението.

Ова е природен биолошки процес кога имунолошкиот систем претрпува значителни промени. Менопаузата понекогаш е поттик за развој и/или компликации на автоимуни болести.

Менопаузата е состојба која се дијагностицира со последователно отсуство на менструален циклус кој трае 12 месеци од последниот период.

Причината за овие болести сѐ уште е непозната

Одредени студии покажуваат дека жените страдаат од автоимуни болести двапати почесто од мажите. Автоимуните болести се состојба кога имунолошкиот систем погрешно ги напаѓа сопствените здрави ткива, бидејќи ги препознава како туѓи.

Имунолошкиот систем го штити организмот од бактерии и вируси, а во состојба на закана ги активира клетките кои почнуваат да ги уништуваат бактериите и вирусите.

Во нормални ситуации, имунолошкиот систем прави разлика помеѓу клетките кои го напаѓаат нашето тело и нашите сопствени клетки.

Експертите забележуваат дека автоимуните болести се во пораст, дијагностиката е подобра, но се забележува и дека на појавата на овие болести може да влијаат различни фактори, во некои случаи и хормонални промени кои се јавуваат за време на менопаузата. Сепак, вистинската причина за автоимуните болести сè уште е непозната.

Најчести симптоми на автоимуни болести

Познати се повеќе од 80 автоимуни болести, а некои од нив се ревматоиден артритис, системски лупус еритематозус, мултиплекс склероза, Хашимото тироидитис.

Симптомите на автоимуните болести можат да бидат разновидни, но се забележува дека поголемиот дел од пациентите се жалат на зголемен замор, слабост, болки во зглобовите, осип и покачена телесна температура. Симптомите зависат од типот на автоимуна болест.

Хормоналната нерамнотежа влијае и на имунолошкиот систем

За време на менопаузата, постои нерамнотежа на хормоните естроген и прогестерон, а овие флуктуации можат да влијаат на имунолошкиот систем.

Хормонот естроген ги стимулира специфичните имунолошки клетки и го зголемува лачењето на инфламаторни супстанци.

Одредени студии покажуваат дека падот на естрогенот доведува до послаба функција на тимусот, што исто така влијае на функционирањето на Т-клетките.

Тимусот е градната жлезда одговорна за производство и созревање на лимфоцити или имунолошки клетки, првенствено Т-клетки, тип на бели крвни зрнца кои го штитат телото од инфекции. Зголемувањето на естрогенот, исто така, може да доведе до посилен автоимун одговор и стимулација на повеќе антитела.

Некои експерти нагласуваат дека затоа хормоналната рамнотежа е поважна од вистинското ниво на самиот естроген, бидејќи дури и ниските нивоа на овој хормон можат добро да го стимулираат имунолошкиот систем, доколку останатите хормони се избалансирани.

За време на менопаузата можни се варијации во нивото на хормоните кои на тој начин влијаат на имунолошкиот систем.

Хормоналната нерамнотежа за време на менопаузата може да влијае на развојот, сериозноста и влошувањето на симптомите на автоимуните болести.

Хашимото тироидитис

Хашимото за прв пат е опишан од јапонскиот лекар Хараку Хашимото во 1912 година, па оваа состојба, која спаѓа во групата на органски специфични автоимуни болести на тироидната жлезда, е именувана по него. Хашимото тироидитис е една од водечките причини за хипотироидизам, намалена функција на тироидната жлезда. Лекарите велат дека се работи за автоимуна болест која најчесто, но не секогаш, се карактеризира со зголемување на тироидната жлезда, лимфоцитна инфилтрација на паренхимот и присуство на антитела специфични за тироидните антигени.

Естрогенот може директно да влијае на функцијата на тироидната жлезда.

Повеќето тироидни хормони се врзани за транспортниот протеин од глобулинската група што се произведува во црниот дроб.

Естрогенот го зголемува производството на тироксин-врзувачкиот глобулин и влијае на ензимот тироидна пероксидаза, кој е вклучен во производството на тироидните хормони.

Поради ниското ниво на естроген за време на менопаузата, овие процеси се нарушени, па можно е да се влошат симптомите на хипотироидизам.

Естрогенот, исто така, модулира подмножества на Т-помошни клетки кои се одговорни за имунолошкиот одговор. Ниското ниво на естроген во менопаузата може да ја наруши оваа рамнотежа и да го зголеми ризикот од развој на Хашимото тироидитис.

Хормонот естроген има и антиинфламаторни својства, чие дејство се намалува во менопаузата, па и на овој начин ниското ниво на естроген може да биде фактор на ризик за развој на Хашимото тироидитис.

Ревматоиден артритис
Ревматоидниот артритис е хронична воспалителна болест од непозната причина која обично ги зафаќа зглобовите.

Предизвикува симптоми како болка, оток, вкочанетост и намалена подвижност на зглобовите. Болка и воспаление се јавуваат во прстите, рацете, зглобовите, колената, глуждовите, стапалата, прстите на нозете.

Истражувањата сугерираат дека постои врска помеѓу нивото на естроген и развојот или компликациите на ревматоидниот артритис.

Со намалувањето на нивото на естроген доаѓа до нарушување на нивото на имунолошкиот одговор и можно влошување на симптомите на ревматоидниот артритис, па дури и негов развој.

Одредени студии ја поврзуваат раната менопауза со зголемен ризик од развој на ревматоиден артритис.

Системски лупус еритематозус

Системски лупус еритематозус е болест која влијае на кожата, зглобовите, бубрезите, белите дробови, нервниот систем, серозните мембрани и/или други органи.

Кај пациентите се присутни бројни автоантитела, особено на нуклеарните антигени.

Системскиот лупус еритематозус е хронично воспалително заболување, хормонот естроген може да влијае на имунолошкиот одговор и воспалителните процеси. Падот на естрогенот за време на менопаузата може да влијае на активноста на болеста. Некои студии известуваат дека севкупната сериозност на болеста се намалува во постменопаузата.

Мултиплекс склероза

Мултиплекс склероза е хронична автоимуна болест поради која нашиот имунолошки систем препознава делови од централниот нервен систем кои имаат обвивка околу нервите (миелинска обвивка) како туѓи тела.

Постои производство на антитела против сопствениот централен нервен систем, оштетување на миелинската обвивка и невролошки симптоми.

Менопаузата не може директно да предизвика мултиплекс склероза, но, според некои студии, може да влијае на текот на болеста.

Некои студии тврдат дека менопаузата влијае на можните компликации на болеста и го зголемува ризикот од развој на инвалидитет, други студии наведуваат дека менопаузата нема ефект врз симптомите на болеста. Нема конзистентни студии, а експертите нагласуваат дека текот на МС е индивидуален.

Лекови за автоимуни состојби и менопауза

Хормоналната терапија во менопаузата е форма на компензација на хормоните естроген или прогестерон, кои женското тело помалку ги лачи на оваа возраст. На овој начин може да се контролираат симптомите на топли бранови, ноќно потење, забрзано чукање на срцето, зголемено чувство на замор и промени во расположението.

Понекогаш хормонската терапија нема да биде соодветна за сите жени, се советува посебна претпазливост кај автоимуните болести. Симптомите на автоимуните болести може да се контролираат и со нестероидни антиинфламаторни лекови (ибупрофен, напроксен) кои го намалуваат воспалението и ја ублажуваат болката.

Постојат и антиревматски лекови кои го модифицираат и забавуваат текот на болеста. Модификаторите на биолошкиот одговор се биолошки лекови кои таргетираат специфични компоненти на имунолошкиот систем, има и имуносупресиви кои го потиснуваат дејството на имунолошкиот систем и на тој начин го намалуваат воспалението и ги контролираат симптомите. Моноклоналните антитела се насочени кон специфични протеини вклучени во имунолошкиот одговор. Примерите вклучуваат белимумаб, кој ги таргетира Б-клетките кај системскиот лупус еритематозус. Интерфероните го регулираат имунолошкиот систем и се користат во состојби како мултиплекс склероза.

Изборот на лекот зависи од тежината и видот на автоимуната болест, важна е општата здравствена состојба на пациентот, лекарите ги земаат предвид и потенцијалните несакани ефекти од употребата на лекови.

Експертите се трудат да ја најдат најефективната и најбезбедната терапија прилагодена на индивидуалните карактеристики на пациентот.