Церебрална парализа: Погодува 2-3 од 1.000 деца, а понекогаш е тешко да се препознае!

Церебралната парализа (церебрална парализа или ЦП) е состојба (не е болест бидејќи не напредува) на непрогресивни, но често варијабилни моторни оштетувања кои се јавуваат како резултат на оштетување на мозокот за време на бременоста, за време и по раѓањето, т.е. пред петтата година од животот.

Се манифестира во слаба контрола на мускулите, вкочанетост на мускулите (спазам), парализа и други невролошки недостатоци.

Церебралната парализа погодува две до три деца на 1.000. Веројатноста е 10 пати поголема кај предвремено родени и кај многу мали доенчиња.

Церебрална парализа – причина
Церебралната парализа може да биде предизвикана од бројни оштетувања, но најчесто причината е непозната. Повредите и недостатокот на кислород пред, за време и веднаш по породувањето се причинители за церебрална парализа во 10-15% од случаите. Тешка болест во текот на првата година од животот (менингитис, сепса, траума, дехидрација) може да доведе до оштетување на мозокот и церебрална парализа.

Оштетувањето најчесто се случува во деловите на мозокот кои ги контролираат движењата на мускулите.
Во однос на времето на оштетување, постојат три типа на причини:

пренатален период, т.е. штета предизвикана за време на бременоста – инфекција за време на бременоста, појава на церебрална парализа во семејството, хромозомски абнормалности, консумирање алкохол, пушење, лекови
перинатален период, т.е. оштетување предизвикано за време на породувањето или веднаш по породувањето – церебрална хеморагија во мозочните простори, недостаток на кислород за време на породувањето, тешка форма на перинатална жолтица, конвулзии, менингитис, продолжено породување, извртено породување, едем (оток) на мозокот, мекониум (прва столица на новороденчето) во амнионската течност, оштетување на папочната врвца
постнатален период, т.е. штета предизвикана по првата недела по раѓањето и пред петтата година од животот – недостаток на кислород, траума на главата, инфекции, тумори, тешка дехидрација, лоши резултати од Апгар тестот (проверка на виталноста на детето. минута и пет минути по раѓањето) може да укажат на проблеми.

Церебрална парализа – симптоми
Симптомите на церебрална парализа може да варираат од едвај забележлива несмасност до тешка мускулна вкочанетост. Најдобро е да се консултирате со педијатар доколку забележите некој од следните симптоми.

Симптоми на церебрална парализа кај бебиња
Овие симптоми на церебрална парализа најчесто се јавуваат кај бебињата:

по 12-15 недели од животот, бебето сè уште не се обидува да ја држи главата во воздушна/исправена положба
откако ќе наполни осум месеци, детето сè уште не може да седи самостојно
детето не се смее
не се произведуваат никакви звуци освен плачење.

Церебрална парализа – други симптоми
Други симптоми на церебрална парализа вклучуваат:

послаба употреба на едната страна од телото
тешка мускулна слабост или напнатост
значително заостанување во движењата и развојот во споредба со врсниците
лоша координација на движењата
прекумерно лигавење
нарушувања во исхраната
епилептични напади
бавен развој на говорот и тешкотии во говорот
тешкотии во учењето.
Церебралната парализа е тешко да се препознае кога е во многу благи форми. Најчесто, таквите деца се сметаат само за несмасни. Кај повеќето деца, церебралната парализа се открива во првата година од животот.

Церебрална парализа – видови
Клиничката пракса разликува четири основни типа на церебрална парализа:

спазам – слабо развиени, вкочанети и слаби мускули, се развива во околу 70% од случаите, може да ги зафати сите екстремитети (квадриплегија), најмногу само нозете или само рацете (диплегија) или само рацете и нозете на едната страна (хемиплегија)
кореоатетоза – забавено и спонтано движење на мускулите, без контрола, се развива во околу 20% од случаите, движењата може да се избивачки и „црволики“, влошувањето е предизвикано од силни емоции, а во сон движењата може да исчезнат.
атаксија – лоша координација, движења придружени со тремор, се јавува во околу 10% од случаите, тешкотии при изведување брзи или фини движења, нестабилност при одење бидејќи спастичните нозе се многу раширени
мешани – присутни се два типа на церебрална парализа, најчесто комбинација од спастичен тип и кореоатетоза.
Кај сите форми на церебрална парализа, говорните потешкотии се присутни поради неможноста да се контролираат мускулите.
Чести се и проблемите со интелигенцијата, кои одат дури до ментална ретардација. Меѓутоа, во 40% од случаите, интелигенцијата е нормална. Во 25% од случаите, особено со спастична форма, се јавуваат конвулзии (епилепсија).

Церебрална парализа – дијагноза
Обично не може да се дијагностицира во раното детство. Понекогаш специфичниот тип на церебрална парализа не може да се разликува пред детето да наполни 18 месеци.

Кога ќе се забележат првите проблеми со мускулите и бавниот развој, потребно е да се следи дали симптомите припаѓаат на церебрална парализа или на некоја болест која бавно напредува.

За жал, во овој случај, дијагнозата не може да се утврди со лабораториски тестови, но следново може да биде корисно:

крвна слика
испитување на електричната активност на мускулите
мускулна биопсија и компјутерска томографија (КТ)
нуклеарна магнетна резонанца на мозокот (МР).

Церебрална парализа – лекување
Тоа е неизлечива болест, па затоа треба да се работи на зголемување на функционалните вештини на детето. Овде можат да бидат од голема корист:

едукација
Физикална терапија
работна терапија
ортопедски помагала
ортопедска хирургија
говорни вежби
терапија со лекови (на пр. земање антиконвулзиви за спречување на епилептични напади), итн.
Исто така, потребно е да се едуцираат родителите за да ја разберат состојбата на нивното дете и да му помогнат. Добро е и поврзување со здруженија на пациенти и здруженија за рехабилитација.

Повеќето деца со церебрална парализа растат нормално и посетуваат нормално училиште, доколку немаат сериозни интелектуални и психолошки тешкотии.

Природни методи за самопомош кај церебрална парализа
Постојат природни начини кои можат да ја ублажат церебралната парализа и да го подобрат квалитетот на животот:

комбинација на топлина (на пр. грејна рампа) и мраз – нанесувањето на мускулите ги намалува болните спастични движења, има краткорочен ефект, но добро е да се вклучи со другите техники за ослободување од болка
солена бања – го намалува воспалението и го намалува стресот, спречува конвулзии, особено се препорачува мешавината на Epsom од природен магнезиум и сулфат
билка ехинацеа – ја намалува болката и ги смирува спастичните движења.
Церебрална парализа – животен век
Прогнозата на церебралната парализа зависи од формата и сериозноста на состојбата. Важно е да се нагласи дека повеќе од 90% од децата со церебрална парализа доживуваат зрела возраст. Само тешко погодените деца, оние кои не можат да се грижат за себе, имаат значително скратен животен век.