Што е рак на дојка, мамографија, ехо, кога и колку често треба да се прават?

Ракот на дојката е малигно заболување кое настанува кога нормалните жлездени клетки на дојката ги менуваат своите својства и почнуваат неконтролирано да растат, да се размножуваат и го уништуваат околното здраво ткиво. Ваквите променети клетки потоа можат да одат во лимфните и/или крвните садови и на тој начин да ја рашират болеста на други делови од телото.

Кој може да добие рак на дојка?
Причината за рак на дојка е главно непозната. Многу епидемиолошки студии покажуваат дека постојат неколку познати фактори на ризик кои несомнено се поврзани со развојот на рак на дојка. Ракот на дојката најчесто ги погодува жените постари од 50 години, но во последно време почесто заболуваат и помладите жени, особено во четириесеттите. Мажите исто така можат да добијат рак на дојка, но многу поретко од жените. Еден процент од сите пријавени случаи на рак на дојка се мажи.

Кои се причините и факторите на ризик за рак на дојка?
Најзначајните фактори на ризик кои го зголемуваат ризикот од рак на дојка се: возраст, прва менструација пред 12-годишна возраст, менопауза по 50-годишна возраст, нераѓање или раѓање по 30-годишна возраст, рак на дојка и/или рак на јајниците кај блиски роднини, претходна болест на дојката. Зголемениот ризик од рак на дојка е поврзан и со одредени животни навики и начин на живот кои се сметаат за нездрави: исхрана богата со масти и шеќери, дебелина, зголемено консумирање алкохол, пушење, изложеност на радиоактивно зрачење.

Дали ракот на дојката е наследен?
5-10% од сите карциноми на дојка се наследни, а еден дел од нив е носител на генска мутација. Најчесто препознаените генски мутации се BRCA1 и BRCA 2. Се проценува дека имаат животен ризик од 45 до 87% за развој на рак на дојка.

Што е самопреглед на градите?
Самопрегледот на дојките е процедура која ѝ овозможува на жената да ги прегледа сопствените гради. Најдобро е жената да направи преглед 5-10 дена по почетокот на менструацијата, а ако жената веќе нема менструација, најдобро е да одреди еден ден во месецот кога ќе го прави тоа. При самопрегледот посебно внимание треба да се посвети на следните знаци: откривање на грутка при палпација, задебелување или вдлабнување во градите, зголемување на едната дојка, какви било промени на кожата на брадавиците и градите, исцедок од брадавицата, болка во градите. Ако жената забележи некој од горенаведените симптоми, мора да се консултира со лекар.

Што е мамографија и кога треба да се прави?
Мамографијата е рендгенско испитување на дојката со кое се откриваат тумори и други промени во градите кои се премногу мали за да се почувствуваат. Докажано е дека мамографијата открива промени во дојката околу две години порано од клиничкиот преглед врз основа на појава на симптоми или опиплива грутка. Кај жени со менструација мамографијата се прави во периодот од петтиот до десеттиот ден од циклусот, сметајќи од првиот ден од последната менструација. Иако мамографијата е исклучително вреден и незаменлив преглед при откривање и на најмалите видови на рак, треба да се нагласи дека мамографијата не може да покаже 15-20% од карциномот на дојка, особено кога се работи за дојки со густа жлездеста структура. Секоја жена треба да го направи првиот мамографски преглед на градите на возраст од 38 до 40 години. Кај жените со појава на рак на дојка кај блиски роднини, се препорачува еднаш годишно да се започне со редовни мамографски прегледи порано.

Што е ултразвук на дојка и кога да се направи?
Ултразвукот е радиолошка дијагностичка метода која користи високофреквентен звук за снимање. Се смета за сосема безопасен метод, каде што нема изложеност на јонизирачко зрачење.
Ултразвукот, заедно со мамографијата, значително ја зголемува точноста на дијагностицирање на бенигни и малигни заболувања на дојката. Тоа е метод на избор за снимање на градите кај помлади жени и суштински помошен метод кој во комбинација со мамографијата дава посигурни резултати.
Кај жени под 40-годишна возраст, мамографијата генерално не се препорачува како рутински преглед. Кај оваа возрасна група, ултразвучен преглед на дојките може да се прави еднаш годишно. Но, за жените кај кои постои сомнеж за малигна појава на дојката, сепак треба да се прави мамографија без разлика на возраста.