Зошто девојчињата сѐ порано влегуваат во пубертет?

За време на пандемијата на Ковид-19, лекарите почнале да забележуваат необичен феномен: значително се зголемил бројот на млади девојки кои рано влегуваат во пубертет. Покрај САД, слични извештаи објавија и Италија, Турција, Велика Британија, Индија и Германија. И за тоа не може да се обвини вирусот бидејќи зголемувањето на случаите не беше ограничено само на девојчињата заразени со Ковид-19.

Додека возраста на која девојчињата влегуваат во пубертет постојано се намалува за околу три месеци на секои 10 години од доцните 1970-ти наваму, се чини дека нешто се променило откако пандемијата го зафати светот. Педијатрите биле сведоци на предвремен пубертет кај сè поголем број девојчиња, пишува The Telegraph.

Според достапните стручни податоци, нормално е девојчињата да влезат во пубертет на возраст од 8 до 13 години. Ако тоа се случи пред 8-годишна возраст, тоа се нарекува предвремен пубертет. Глобалните статистики пред пандемијата покажаа дека само едно од 10.000 деца влегло во пубертет пред 8-годишна возраст. Сепак, пандемијата доведе до тоа оваа бројка да почне да расте, и тоа само кај девојчињата, но не и кај момчињата.

Италијанска студија објавена во февруари минатата година, која проучувала пет детски ендокринолошки центри, покажа дека меѓу март и септември 2020 година, 338 деца биле упатени на понатамошен третман поради сомневање за предвремен пубертет. Во истиот период во 2019 година, тоа било случај со 152 деца, што претставува зголемување од 122 отсто.

Студијата објавена во август 2022 година, која се базира на турска клиника за ендокринологија, покажа дека на повеќе од двојно повеќе девојчиња им бил дијагностициран предвремен пубертет помеѓу април 2020 година и март 2021 година отколку во текот на две години пред почетокот на пандемијата.

Германско истражување засновано на еден медицински центар покажа дека бројот на девојчиња на кои им е дијагностициран предвремен пубертет се зголемил повеќе од двојно во првата година од пандемијата. Минатиот септември, на годишниот состанок на Европското здружение за педијатриска ендокринологија беа претставени наодите од неколку студии за зголемената инциденца на раниот пубертет.

Нејасни причини
Па што се случува? Ако е виновна пандемијата, зошто? Експертите нагласуваат дека засега нема докажани причинители.

„Во моментов не е можно директно да се поврзе траумата предизвикана од пандемијата со бројот на случаи“, вели д-р. Мари-Агат Трувин, клинички директор во Hôpitaux de Paris.

Но, лекарите имаат неколку можни објаснувања. Претходните студии покажаа дека децата со прекумерна телесна тежина имаат статистички поголема веројатност да влезат во пубертет рано.

Зголеменото време пред екранот исто така се наведува како потенцијален фактор. Една турска студија на стаорци сугерира врска помеѓу повисоките нивоа на изложеност на сина светлина и пораниот почеток на пубертетот кај женките.

Бидејќи пандемијата доведе до седечки начин на живот пред екраните и кај децата, како и намалени можности за вежбање и до зголемување на бројот на дебели деца, некои веруваат дека тоа е веројатната причина за предвремениот пубертет на поголем број девојчиња .

Долгорочен тренд
Долго време се претпоставуваше дека возраста на која децата влегуваат во пубертет се намалува поради три причини, имено повисоки нивоа на дебелина кај населението и повисоки нивоа на стрес и токсини од околината.

„Ако размислуваме за пандемијата, не е изненадување што повеќе деца влегуваат во пубертет порано. Знаеме дека има огромен скок во стапките на дебелина во 2020 и 2021 година. И гледаме зголемени стапки на лошо ментално здравје кај децата, најмногу поради тоа што живеат во стресни околности“, истакнува професорката Ивон Кели од Универзитетскиот колеџ во Лондон.

Улогата на стресот
Проф. Рубен Гур, директор на Лабораторијата за однесување на мозокот на Универзитетот во Пенсилванија, проучувал 10.000 млади луѓе помеѓу 2009 и 2012 година и открил дека оние кои биле изложени на траума побрзо достигнуваат физичка зрелост. Неговата студија покажа и дека мозокот на овие деца се развивал побрзо.

„Пандемијата беше трауматична за сите и има смисла децата да покажат знаци на рано созревање како резултат на неа. Не сум изненаден од тие податоци“, додава тој.

Сепак, истражувањето за ефектите од раниот пубертет сугерира дека ова може да биде причина за загриженост. Студијата на Универзитетот во Бристол од 2020 година покажа дека и девојчињата и момчињата кои го достигнале пубертетот порано од нивните врсници имаат зголемен ризик од самоповредување во адолесценцијата. Други истражувања покажуваат дека тие се изложени на поголем ризик од проблеми со менталното здравје како депресија.

„Кога хормоните ќе почнат да работат, тоа е навистина збунувачки за младите жени. Колку порано тоа се случи, толку е помала веројатноста дека девојките се подготвени да се справат со психолошките последици“, вели професорката Кели.

Влегувањето во пубертет исто така може да биде социјален предизвик за младите девојки и може да има негативни физички ефекти. Различни студии го поврзуваат раниот пубертет со полошо физичко здравје подоцна во животот, вклучително и поголем ризик од развој на рана срцева болест. Покрај тоа, има импликации за растот.

„Кога пубертетот започнува во однос на првата менструација, растот на висината се забавува. Значи, ако девојчето има седум или осум години, не пораснало доволно. Штом ќе добие менструација, ќе порасне уште седум до десет сантиметри“, објаснува Кели.

Да се ​​лекува или не?
Стандардниот третман за предвремен пубертет се блокаторите на пубертетот, односно лекови кои ги блокираат хормоните кои доаѓаат од хипофизата и кои го поттикнуваат. Сепак, не се согласуваат сите со приказната дека предвремениот пубертет е во пораст – или дека треба да го лекуваме.

Д-р. Питер Хејс, предавач на Универзитетот во Сандерленд, ја наведува можноста дека за време на пандемијата родителите искусиле зголемена загриженост за здравјето на нивните деца и имало поголема веројатност да пријават знаци на ран пубертет. Или, вели тој, поминувале повеќе време во физичка близина со своите деца за време на карантинот, така што имале поголема веројатност да забележат физички промени и промени во однесувањето.

„Фактот што повеќе деца имаат предвремен пубертет не значи дека тој е во пораст. Не грижете се премногу за долгата листа на болести кои наводно се поврзани со раниот пубертет. Лекарите секогаш се обидуваат да најдат такви проблеми за да се оправда лекување на деца кои се совршено здрави, но случајно рано созреваат“, порачува тој.