Дали детето кое било жртва на насилство во неговото примарно семејство останува во таа улога во подоцнежните партнерски и семејни односи? За што зборуваме кога зборуваме за трансгенерациско пренесување на насилството? Ова се само дел од темите за кои зборува Драгана Ивановиќ, психолог и психотерапевт од Србија, во интервју за Политика.рс.
Според неа, многу е важно да се разбере дека детето учи според моделот на луѓето со кои расте, а тоа се претежно родителите и други членови на семејството – доколку има насилство во домот каде што живее, тоа расте со верување дека насилното однесување е нормално и го копира тоа однесување.
„Доколку е присутен каков било вид на агресија во семејниот дом, детето добива порака дека насилството е нормално, дека не се пријавува и дека е дел од секојдневието. Децата најчесто знаат или чувствуваат дека насилството во семејството е присутно, дури и кога тоа се случува зад затворени врати или во период кога не се дома, а овој модел на однесување често го пренесуваат и на врсничката група во која се движат, без разлика дали се тоа пријатели во градинка, училиште или маало. Детето кое трпи семејно насилство обично е лесно да се забележи – може да биде агресивно кон пријателите без очигледна причина, да реагира бурно и несоодветно на мали нешта и може да биде повлечено во однос на неговата врсничка група. Често се случува детето кое е жртва на семејно насилство да се самоповредува – на пример, да ги гризе ноктите или да се влече за коса и може да стане тажно и депресивно. Знаеме дека воспитувачите и наставниците можат врз основа на своето искуство да препознаат кое дете станало жртва на насилство, но за жал тоа понекогаш не се пријавува, бидејќи постапката е комплицирана и вклучува вклученост на полицијата, центарот за социјална работа и судот“, посочува таа.
На прашањето дали детето кое било жртва на насилство кога ќе порасне ќе влезе во партнерска врска во која повторно ќе стане жртва или агресор, Ивановиќ вели дека истражувањата покажуваат дека жените кои имале татковци алкохоличари често се мажат за алкохоличари и додава дека истата шема може да важи и за насилството, бидејќи насилната врска со која се среќаваат децата на рана возраст за нив станува нормалност.
„Јавноста честопати прашува зошто жените трпат насилство со години и остануваат во токсично партнерство. Важно е да се разбере дека жртвите на насилство често чувствуваат срам и вина поради тоа што се во оваа ситуација, поради што е многу тешко и деликатно да се работи со нив. На жртвата мора да ѝ се даде разбирање и поддршка, во никој случај не треба да ѝ се суди, туку да се охрабрува да се сврти кон личност на која ѝ верува – која нема да ја осуди или да праша „Што чекаше сите овие години?“
Истражувањето покажува дека во просек една жена се враќа кај насилникот осум пати, што значи дека оваа одлука не е нималку лесна“, вели нашиот соговорник и додава дека жените најчесто остануваат со насилникот од финансиски причини – најчесто затоа што се економски зависни од насилникот, имаат деца, а немаат работа, ниту сопствен стан, а приходите не им дозволуваат да живеат самостојно. „Кога ќе решат да пријават, најчеста причина е што со години трпеле насилство кое станало неподносливо. „За жал, се случува жена да заврши такашто ќе го убие својот партнер кој со години ја злоставувал, иако е свесна дека остатокот од животот ќе го помине зад решетки“, објаснува Драгана Ивановиќ.
Таа додава дека е многу тешка психотерапевтската работа за да се сменат животните верувања дека насилството е нормално и дека е срамота да се пријави насилник.
„Секој човек има право на достоинствен живот без физичко, емоционално, сексуално или финансиско насилство. Мора да се сменат верувањата за „молчење и трпење насилство“ – мора да се работи на траумата, бидејќи во спротивно таа ќе остане во мозокот и телото“, заклучува Ивановиќ.