Најблагиот облик на аутизам: Психолог открива како да го препознаете и да помогнете

Нарушувањето од спектарот на аутизмот е невро-развојно нарушување кое се манифестира во нарушувања во социјалната комуникација и ограничени, повторувачки модели на однесување, интереси или активности.

Според TACA (The Autism Community in Action), преваленцата на аутизмот се зголемила за 417% во последните 20 години. Не постојат две лица со исти симптоми и идентична клиничка слика на аутизам, имајќи предвид дека нарушувањата од спектарот на аутизмот може да се појават во различни форми и степени – од оние со полесна форма на аутизам (високофункционален аутизам или најблаг облик на аутизам) до оние со тешки оштетувања, поврзани потешкотии и јазично-говорни нарушувања.
Во продолжение дознајте што подразбира најблагиот облик на аутизам.

Тежина на нарушување на аутизмот
Во последните неколку години, застапеноста на аутизмот е зголемена за 417%. Благодарение на повеќе истражувања, подобра дијагностика и подобра едукација на експертите и родителите, нарушувањето од аутистичниот спектар стана појасно и попознато на пошироката популација, која подобро ги разбира симптомите и попрофесионално им пристапува на пациентите, но сепак имаме многу простор за напредок во оваа област.

Недвосмислената причина за аутизмот сè уште не е утврдена, а сосема е сигурно дека се работи за сложено влијание на генетската предиспозиција и околината во најчувствителниот период од развојот на мозокот.

Тежината на нарушувањето се определува според нивото на поддршка неопходна за секој од дијагностичките критериуми, односно дали на лицето му е потребна поддршка (и до кој степен) поради дефицит во социјалната комуникација и ограничени, повторувачки однесувања.

Се зема предвид дали има придружни дијагнози (на пр. интелектуални нарушувања, јазични нарушувања, моторни оштетувања итн.) и во колкава мера тие се присутни во секојдневното функционирање. Генерално, сериозноста на нарушувањето се гледа преку три нивоа на поддршка:

ниво 1 – потребна е поддршка
ниво 2 – потребна е голема поддршка
ниво 3 – потребна е многу голема поддршка.

Блага форма на аутизам – симптоми
Најблагиот облик на аутизам, т.е. високофункционалниот аутизам, се карактеризира со тешкотии во социјалната комуникација и ограничени, повторувачки модели на однесување, интереси или активности. Потребно е одредено ниво на поддршка, но во зависност од контекстот и моменталната средина на поединецот.

Главните симптоми се забележани во тешкотии во започнувањето социјални интеракции и атипични или неуспешни одговори на обидите за социјален пристап од страна на другите.

На прв поглед, луѓето со благ аутизам изгледаат незаинтересирани за социјалните интеракции со другите, иако од друга страна, постои длабока несигурност и страв поврзани со влегување во каква било комуникација. Тоа се луѓе кои се способни да учествуваат во комуникацијата, но тешко им е да разменуваат социјални пораки на микро ниво, односно во разговор со други и тешко остваруваат пријателства и запознаваат нови луѓе.

Во општеството, тие често се сметаат за „чудни“ бидејќи понекогаш се нејасни и главно неуспешни во нивните обиди да влезат во социјалните интеракции.

Друга нагласена тешкотија со благ облик на аутизам може да се види во нефлексибилноста на однесувањето и тешкото прилагодување на нова и непозната средина, промените во плановите и претходно воспоставените рутини. Тоа се индивидуи на кои им е тешко да ги променат активностите и да ги променат плановите, односно кога организацијата мора брзо да се промени поради непредвидливи околности или едноставно одминување на времето (на пр. промена на училиште, запишување на факултет, промена на работа).

Иако се свесни дека планот мора да се промени, тешко им е да ја прифатат новонастанатата ситуација и со придружните емотивни реакции и поддршка од другите, на крајот, главно, успеваат да се прилагодат.
Но, споменатата карактеристика ги спречува да развијат независност и во споменатите ситуации ги ограничува во нормалното функционирање.

Најблаг облик на аутизам – како да помогнете?
Со оглед на споменатите потешкотии во одредени области на функционирање, на лицата со дијагноза на нарушувања од спектарот на аутизам им е потребна помош во разбирањето на одредени социјални ситуации и давање насоки за пристап и влегување во интеракција со другите.

Понекогаш им е потребна помош во толкувањето на соодветното однесување за одредени ситуации бидејќи имаат потешкотии да ги разберат причинско-последичните односи во социјалните ситуации и блиските односи. Поради сегашната нефлексибилност во однесувањето и тешкото приспособување на новите околности, неопходно е да им се обезбеди емоционална поддршка и да се обезбеди доволно време за прилагодување на околината.

Луѓето со лесна форма на аутизам имаат потешкотии во организирањето и планирањето на активностите, особено кога треба да ги координираат со другите. Ова е особено видливо во ситуации поврзани со соработка со други (на пр. на училиште, факултет или на работа), поради што може да изгледаат напорни и „тешки“ да се договорат и да ги спроведат активностите.

Наместо да судите, би било добро да разговарате со нив приватно за одредени тешкотии и да им дозволите психички да се подготват за претстојните ситуации кои би можеле да бидат тешки.

Многу возрасни лица со нарушување од спектарот на аутизам кои немаат поврзана интелектуална попреченост или јазични нарушувања учат да потиснуваат одредени повторувачки однесувања во јавноста, така што нивните ограничени модели на однесување, интереси или активности тешко се гледаат во околината.

Често се случува одредени посебни интереси да станат главен извор на задоволство и мотивација што отвора бројни можности на полето на образованието и вработувањето подоцна во животот.

Во зависност од возраста, поблагата форма на аутизам понекогаш останува непрепознаена многу години и се дијагностицира во зрелоста, по што лицето последователно ги сфаќа тешкотиите што редовно ги доживувало и поради кои доживеало одредени емоционални проблеми, но никогаш не можело јасно да ги објасни или дефинира.

Адолесцентите и возрасните со нарушувања од аутистичниот спектар се склони кон развој на анксиозност и депресија, поради што редовно имаат потреба од психотерапевтска поддршка, но и секојдневна поддршка од блиските луѓе, особено од семејството.